شرح دعاي صباح (شوشتري) - صفحه 196

وقائد : كنايه از نَفْسِ اَمّاره است و هر كه زمام اختيار به يد اقتدار نفس امّاره داد ، خذلان يافت ؛ به دليل قوله تعالى : « وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّي »۱ يعنى : و پاك نمى كنم نفس خود را ؛ يعنى نمى گويم كه نفس من از ميل به آرزوها [ معُرّا ]و مُبرّاست . به درستى كه نفس ، هر آينه ، فرماينده است به بدى و معصيت ، مگر آن را كه ببخشد پروردگار من كه از فرمان نفس بر امان باشد و قصد بد به فعل نياورد و او را به عصمت ، هدايت دهد .

فَمَنِ الْمُقِيلُ عَثَراتِي مِنْ كَبَوَاتِ الْهَوى

مقيل : عفوكننده .
و عثرات : جمع عثر ، به معنى لغزش و موافقت هواى نفس .
وكبوات : جمع كبوت ، به معنى به سر در آمدن و حِدَّت نفس .
وهوى : به معنى قوّتى است قائمه به آدمى كه او را نفس امّاره گويند كه آدمى را راغب به لذّات حسيّه از شهوانيّه و غَضَبيّه مى سازد ، مخالف آنچه قوّه عاقله ـ كه به نفس ناطقه قائم است ـ اقتضا مى كند .
يعنى : پس كيست عفوكننده جرايم [ و مآثم ] و لغزش ها و آمرزنده مهلكات و گناهان من از سر به در آمدن هاى هوا و هوس ؟ چون كسى كه در مكانى باشد ، وقتى كه لغزيد ، دور مى شود از آن مكان . پس به سبب ارتكاب گناهان ، دور خواهد شد از درگاه حق ، و اضافه كبوات به هوى ، بيانى خواهد بود ؛ يعنى / 169 / : پس كيست كه در تواند گذشت [از] گناهانى كه من مرتكب شده ام و از من صدور يافته از به سر درآمدن ها و افتادن هايى كه آنها همه هلاكت است ؟
اين دو فقره شريفه ، تعليم امّت است ، والاّ ائمه عليهم السلام معصومان اند از گناهان صغيره و كبيره از اوّل عمر تا آخر عمر ، يا كسر نفس و انقطاع از ما سوا و توجّه به جانب مولاست . و نيز كيفيت سير سعدا و سبب نجات و رفع درجات و قبول توبه و اميد عفو و رحمت در اين دو فقره شريفه مندرج است .

1.سوره يوسف ، آيه ۵۳ .

صفحه از 231