۲۲۷۹۶.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :مَن طَلبَ هذا الرِّزقَ مِن حِلِّهِ لِيَعودَ بهِ على نَفسِهِ و عِيالِهِ ، كانَ كالمُجاهِدِ في سَبيلِ اللّهِ ، فإن غُلِبَ علَيهِ فلْيَستَدِنْ علَى اللّهِ و على رَسولِهِ صلى الله عليه و آله ما يَقوتُ بهِ عِيالَهُ ، فإن ماتَ و لَم يَقضِهِ كانَ علَى الإمامِ قَضاؤهُ ، فإن لَم يَقضِهِ كانَ علَيهِ وِزرُهُ . ^۱

(انظر) وسائل الشيعة : 13 / 90 باب 9.
مستدرك الوسائل : 13 / 397 باب 9.

4169

ما يَنبَغي لِلوالي مُباشَرَتُهُ

۲۲۷۹۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ مِن كِتابِهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ ـ: ثُمّ اُمورٌ مِن اُمورِكَ لا بُدَّ لكَ مِن مُباشَرَتِها : مِنها إجابَةُ عُمّالِكَ بما يَعيا ^۲ عَنهُ كُتّابُكَ ، و مِنها إصدارُ حاجاتِ النّاسِ يَومَ وُرودِها علَيكَ بما تَحرَجُ ^۳ بهِ صُدورُ أعوانِكَ . و أمضِ لِكُلِّ يَومٍ عَمَلَهُ ؛ فإنَّ لِكُلِّ يَومٍ ما فيهِ . ^۴

۲۲۷۹۶.امام كاظم عليه السلام :هر كس اين روزى را از راه حلال بطلبد تا آن را خرج خود و خانواده اش كند، مانند مجاهدِ در راه خداست. پس، اگر در پيكارِ زندگى مغلوب شد، به ضمانت خدا و رسول او، وام بگيرد و خوراك خانواده اش را تأمين كند و اگر پيش از آنكه بدهى خود را بپردازد از دنيا برود، امام (حاكم مسلمانان) موظّف است آن را پرداخت كند و اگر پرداخت نكند، گناهش به گردن اوست.

4169

كارهايى كه حكمران بايد شخصاً انجام دهد

۲۲۷۹۷.امام على عليه السلامـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـنوشت : در بين كارهاى تو كارهايى هست كه بايد شخصاً انجام دهى. از آن جمله است پاسخ دادن به [نامه هاى] كارگزارانت در مواردى كه دبيرانت درمى مانند. ديگرى ، انجام درخواست هاى مردم در همان روزى كه به تو مى رسد و دستيارانت فرصت و حوصله انجام همه آن را ندارند و كار هر روز را در همان روز به انجام رسان؛ زيرا هر روزى را كارى است.

(انظر) المال : باب 3708 ، 3709.

4168

عَلَى الوالي قَضاءُ دَينِ المُعسِرِ

۲۲۷۹۴.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ما مِن غَريمٍ ذَهَبَ بِغَريمِهِ إلى والٍ مِن وُلاةِ المُسلِمينَ ، و استَبانَ لِلوالِي عُسرَتُهُ إلاّ بَرئَ هذا المُعسِرُ مِن دَينِهِ ، و صارَ دَينُهُ على والِي المُسلِمينَ فِيما في يَدَيهِ مِن أموالِ المُسلِمينِ . ^۱

۲۲۷۹۵.الإمام الصادق صلى الله عليه و آله :مَن كانَ لَهُ على رجُلٍ مالٌ أخَذَهُ و لَم يُنفِقهُ في إسرافٍ أو في مَعصيَةٍ ، فعَسُرَ علَيهِ أن يَقضِيَهُ ، فعلى مَن لَهُ المالُ أن يَنظُرَهُ حتّى يَرزُقَهُ اللّهُ فيَقْضِيَهُ، و إنْ كانَ الإمامُ العادِلُ قائما فعَلَيهِ أن يَقضِيَ عَنهُ دَينَهُ ؛ لِقَولِ رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله : مَن تَرَكَ مالاً فلِوَرَثَتِهِ ، و مَن تَرَكَ دَينا أو ضَياعا فعلَى الإمامِ ما ضَمِنَهُ الرَّسولُ ^۲ . ^۳

4168

پرداخت بدهى تنگ دست به عهده حكمران است

۲۲۷۹۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ طلبكارى نيست كه بدهكار خود را نزد حكمرانى از حكمرانان مسلمانان ببرد و تنگدستىِ بدهكار بر حكمران معلوم شود، مگر آنكه بدهكارى از دوش اين بدهكار برداشته شده ، به گردن حكمران افتد و او بايد آن را از اموال مسلمانان كه در اختيار دارد بپردازد.

۲۲۷۹۵.امام صادق صلى الله عليه و آله :اگر كسى از مردى مالى طلبكار باشد و بدهكار آن مال را در اسراف يا در معصيت خرج نكرده باشد و بازپرداخت آن برايش دشوار باشد، طلبكار بايد او را مهلت دهد تا خداوند گشايشى در كارش پديد آورد و بتواند قرضش را ادا كند و اگر امام عادل بر سر كار بود، بايد بدهى او را بپردازد؛ زيرا رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس مالى از خود بر جاى گذارد، آن مال از آنِ وارثان اوست و هر كس بدهى يا نانخورى به جاى گذارد، امام بايد آنچه را پيامبر ضمانت كرده و به عهده گرفته است، بپردازد.