۲۲۷۶۹.عنه عليه السلام :ثَلاثَةٌ تَجِبُ على السُّلطانِ لِلخاصَّةِ و العامَّةِ : مُكافأةُ المُحسِنِ بالإحسانِ لِيَزدادُوا رَغبَةً فيهِ ، و تَغَمُّدُ ذُنوبِ المُسيءِ لِيَتُوبَ و يَرجِعَ عَن غَيِّهِ (عَتبِهِ) ، و تَألُّفُهُم جَميعا بالإحسانِ و الإنصافِ . ^۱

۲۲۷۷۰.عنه عليه السلام :لَيسَ يُحَبُّ لِلمُلوكِ أن يُفَرِّطوا في ثَلاثٍ : في حِفظِ الثُّغورِ ، و تَفَقُّدِ المَظالِمِ ، و اختِيارِ الصّالِحينَ لأعمالِهِم . ^۲

4158

وُجوبُ الرَّحمَةِ وَ الرِّفقِ عَلَى الوالي

۲۲۷۷۱.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :اللّهُمّ مَن وَلِيَ مِن أمرِ اُمَّتي شيئا فَشَقَّ علَيهِم فاشقُقْ علَيهِ ، و مَن وَلِيَ مِن أمرِ اُمَّتي شيئا فرَفَقَ بِهِم فارفُقْ بهِ . ^۳

۲۲۷۷۲.عنه صلى الله عليه و آله :مَن وَلِيَ أحَدا مِن النّاسِ اُتِيَ بهِ يَومَ القِيامَةِ حتّى يُوقَفَ على جِسرِ جَهَنَّمَ ؛ فإن كانَ مُحسِنا نَجا ، و إن كانَ مُسِيئا انخَرَقَ بِهِ الجِسرُ ......... . ^۴

۲۲۷۶۹.امام صادق عليه السلام :سه چيز است كه بر زمامدار واجب است درباره خواص و عوام رعايت كند: پاداش نيكوكار را به نيكى دادن تا رغبت مردم به كارهاى نيك افزون شود، پوشاندن گناهان بدكار تا توبه كند و از گمراهى و انحراف خود برگردد و ايجاد الفت ميان همه آنان از طريق احسان و رعايت انصاف و داد.

۲۲۷۷۰.امام صادق عليه السلام :براى حكمرانان پسنديده نيست كه در سه كار كوتاهى ورزند: حفظ مرزها، رسيدگى به مظالم و حقوق پايمال شده مردم و انتخاب افراد شايسته براى كارهاى خود.

4158

حكمران بايد مهربان و نرمخو باشد

۲۲۷۷۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خدايا! هر كس زمام امرى از امور امّت مرا عهده دار شد و بر آنان سخت گرفت،تو نيز بر او سخت بگير و هر كس امرى از امور امّت مرا به عهده گرفت و با آنان نرمخويى كرد، تو نيز با او نرمى كن.

۲۲۷۷۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس بر يكى از افراد جامعه فرمانروا شود، روز قيامت آورده شود و روى پل جهنم نگه داشته شود، اگر خوشرفتارى كرده باشد نجات يابد و اگر بدرفتارى كرده باشد پل شكافته شود و او به دوزخ سقوط كند ......... .

۲۲۷۶۶.عنه عليه السلامـ مِن عَهدٍ لَهُ إلى محمّدِ بنِ أبي بكرٍ حِينَ قَلَّدَهُ مِصرَ ـ: و آسِ بَينَهُم في اللَّحظَةِ و النَّظرَةِ ؛ حتّى لا يَطمَعَ العُظَماءُ في حَيفِكَ لَهُم ، و لا يَيأسَ الضُّعَفاءُ مِن عَدلِكَ علَيهِم . ^۱

۲۲۷۶۷.عنه عليه السلامـ أيضا ـ: أحِبَّ لِعامَّةِ رَعِيَّتِكَ ما تُحِبُّ لِنَفسِكَ و أهلِ بَيتِكَ ، و اكرَهْ لَهُم ما تَكرَهُ لِنَفسِكَ و أهلِ بَيتِكَ ؛ فإنّ ذلكَ أوجَبُ لِلحُجَّةِ و أصلَحُ لِلرَّعِيَّةِ . ^۲

۲۲۷۶۸.الإمامُ الصّادق عليه السلام :قالَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام لِعُمرَ بنِ الخَطّابِ : ثَلاثٌ إن حَفِظتَهُنَّ و عَمِلتَ بِهِنَّ كَفَتكَ ما سِواهُنَّ ، و إن تَرَكتَهُنَّ لَم يَنفَعْكَ شيءٌ سِواهُنَّ . قالَ : و ما هُنَّ يا أبا الحَسَنِ ؟ قالَ : إقامَةُ الحُدودِ علَى القَريبِ و البَعيدِ ، و الحُكمُ بكِتابِ اللّهِ في الرِّضا و السُّخطِ ، و القَسْمُ بِالعَدلِ بَينَ الأحمَرِ و الأسوَدِ . فقالَ لَهُ عُمَر : لَعَمري لَقَد أوجَزتَ و أبلَغتَ . ^۳

۲۲۷۶۶.امام على عليه السلامـ در فرمان خود به محمّد بن ابى بكر هنگامى كه او را به حكومت مصر گماشت ـنوشت : در نگاه و توجّه به آنها جانب برابرى را نگه دار ، تا قدرتمندان به اين طمع نيفتند كه به جانبدارى از آنان دست به ستم بگشايى و نا توانان از عدل و داد تو در برابر آنان (قدرتمندان) نوميد نشوند.

۲۲۷۶۷.امام على عليه السلامـ در همان فرمان ـنوشت : آنچه براى خود و خانواده ات دوست دارى، براى توده ملّت خود نيز دوست بدار و آنچه براى خود و خانواده ات نمى پسندى براى آنان نيز مپسند؛ زيرا كه اين كار حجّت را تمامتر مى كند، و در اصلاح ملّت مؤثّرتر است.

۲۲۷۶۸.امام صادق عليه السلام :امام على عليه السلام به عمر بن خطّاب فرمود : سه چيز است كه اگر آنها را به خاطر سپارى و به كار بندى به چيز ديگرى نياز نخواهى داشت و اگر آنها را فرو گذارى، هيچ چيز ديگرى سودت نبخشد. عمر گفت: آنها چيست اى ابا الحسن؟ فرمود: جارى ساختن حدود و كيفرها درباره خويش و بيگانه، حكم كردن بر اساس كتاب خدا در حال خشنودى و خشم و تقسيم عادلانه [بيت المال] ميان سرخ و سفيد. عمر گفت: به جانم سوگند كه كوتاه و رسا گفتى.