۱۸۷۱۳.مصباح الشريعةـ فيما نَسَبَهُ إلى الإمامِ الصّادق عليه السلام ـ: لا يَصيرُ العَبدُ عَبدا خالِصا للّهِتعالى حتّى يَصيرَ المَدحُ و الذَّمُّ عِندَهُ سَواءً ؛ لأنَّ المَمدوحَ عِندَ اللّهِ لا يَصيرُ مَذموما بِذَمِّهِم ، و كذلكَ المَذمومُ . و لا تَفرَحْ بمَدحِ أحَدٍ؛ فإنّهُ لا يَزيدُ في مَنزِلَتِكَ عِندَ اللّهِ ، و لا يُغنيكَ عَنِ المَحكومِ لكَ و المَقدورِ علَيكَ ، و لا تَحزَنْ أيضا بذَمِّ أحدٍ؛ فإنّهُ لا يَنقُصُ عَنكَ ذَرّةً . ^۱

۱۸۷۱۳.مصباح الشريعةـ در آنچه به امام صادق عليه السلام نسبت داده است ـ: بنده براى خداى متعال بنده اى خالص نشود، مگر آن گاه كه ستايش و نكوهش [مردم ]برايش يكسان باشد؛ زيرا كسى كه نزد خداوند ممدوح باشد، با نكوهش مردم نكوهيده نمى شود و همچنين است كسى كه نزد خدا نكوهيده باشد [با مدح كسى ستوده نمى شود]. و از مدح و ستايش احدى نيز شادمان مشو؛ زيرا كه ستايش آنان بر منزلت تو نزد خدا نمى افزايد و از آنچه براى تو حكم و مقدّر شده بى نيازت نمى گرداند. از نكوهش هيچ كس نيز دلگير مشو؛ زيرا كه آن، از [ارزش ]تو ذرّه اى نمى كاهد.

۱۸۷۰۹.عنه عليه السلام :طَلَبُ الثّناءِ بغَيرِ استِحقاقٍ خُرقٌ . ^۱

۱۸۷۱۰.عنه عليه السلامـ من كتابهِ للأشتَرِ ـ: اِلصَقْ بأهلِ الوَرَعِ و الصِّدقِ ، ثُمّ رُضهُمْ على ألاّ يُطروكَ ، و لا يُبَجِّوكَ بباطِلٍ لَم تَفعَلْهُ ؛ فإنَّ كَثرَةَ الإطراءِ تُحدِثُ الزَّهوَ ، و تُدني مِن العِزَّةِ (الغِرَّةِ) . ^۲

۱۸۷۱۱.الإمامُ العسكريُّ عليه السلام :مَن مَدَحَ غَيرَ المُستَحِقِّ فَقَد قامَ مَقامَ المُتَّهَمِ . ^۳

3594

ذَمُّ الفَرَحِ بِالمَدحِ

۱۸۷۱۲.الإمامُ الباقرُ عليه السلامـ لجابرِ بنِ يزيدَ الجُعفيِّ ـ: إن مُدِحتَ فلا تَفرَحْ ، و إن ذُمِمتَ فلا تَجزَعْ و فَكِّرْ فيما قيلَ فيكَ ، فإن عَرَفتَ مِن نَفسِكَ ما قيلَ فيكَ فَسُقوطُكَ مِن عَينِ اللّهِ جَلَّ و عَزَّ عِندَ غَضَبِكَ مِنَ الحَقِّ أعظَمُ علَيكَ مُصيبَةً مِمّا خِفتَ مِن سُقوطِكَ مِن أعيُنِ النّاسِ ، و إن كُنتَ على خِلافِ ما قيلَ فيكَ فثَوابٌ اكتَسبتَهُ مِن غَيرِ أن يَتعَبَ بَدَنُكَ .
و اعلَمْ بأنّكَ لا تكونُ لنا وَلِيّا حتّى لَوِ اجتَمعَ علَيكَ أهلُ مِصرِكَ و قالوا : إنّكَ رجُلُ سَوءٍ لَم يَحزُنْكَ ذلكَ ، و لَو قالوا : إنّكَ رجُلٌ صالِحٌ لَم يَسُرَّكَ ذلكَ ، و لكنِ اعرِضْ نَفسَكَ على كِتابِ اللّهِ ؛ فإن كنتَ سالِكا سَبيلَهُ ، زاهِدا في تَزهِيدِهِ ، راغِبا في تَرغيبِهِ، خائفا مِن تَخويفِهِ ، فاثبُتْ و أبشِرْ ، فإنّهُ لا يَضُرُّكَ ما قيلَ فيكَ ، و إن كنتَ مُبائنا للقُرآنِ فما ذا الّذي يَغُرُّكَ مِن نَفسِكَ ؟ ! ^۴

۱۸۷۰۹.امام على عليه السلام :انتظار ستايش داشتن، بى آن كه استحقاقش را داشته باشى، حماقت است.

۱۸۷۱۰.امام على عليه السلامـ در بخشى از نامه خود به مالك اشتر ـنوشت : به اهل پارسايى و راستى بپيوند و آنها را چنان تربيت كن كه در ستايش تو اغراق نكنند و با ستودن كارى كه نكرده اى دلشادت نسازند؛ زيرا كه ستايش زياد، خودپسندى آرَد و به سركشى و تكبّر كشانَد.

۱۸۷۱۱.امام عسكرى عليه السلام :هر كس فردى را كه استحقاق ستايش ندارد بستايد، خود را در مقام اتهام و بدگمانى قرار داده است.

3594

نكوهشِ شاد شدن از ستايش

۱۸۷۱۲.امام باقر عليه السلامـ به جابر بن يزيد جعفى ـفرمود : اگر ستايش شدى، شاد مشو و اگر نكوهش شدى، بيتابى مكن و پيرامون آنچه درباره تو گفته شده است بينديش. اگر ديدى كه آنچه گفته اند در تو هست، مصيبت افتادن از چشم خداوند عزّ و جلّ، به سبب خشمناك شدنت از حقيقت، بزرگتر از مصيبت افتادنت از چشم مردم است كه از آن مى ترسى و اگر خلاف آن چيزى باشى كه گفته اند، اين خود ثوابى است كه بى رنج به دست آورده اى.
و بدان كه تو دوست [و پيرو ]ما نيستى مگر آن گاه كه اگر همه همشهريانت بر ضد تو همداستان شوند و بگويند: تو مرد بدى هستى، اين سخن تو را اندوهگين نسازد و اگر بگويند: تو مرد خوبى هستى، اين سخن شادمانت نگرداند. بلكه خودت را با قرآن بسنج، اگر پوينده راه آن بودى و به آنچه به بى اعتنايى بدان فراخوانده است بى اعتنا و به آنچه بدان ترغيب كرده است راغب بودى، پس پايدارى كن و خوش باش؛ زيرا كه آنچه درباره تو گفته شده به تو زيانى نرساند و اما اگر از قرآن جدا بودى، چرا بايد فريب نفست را بخورى.