۱۸۰۴۸.عنه صلى الله عليه و آلهـ لمّا سَألَهُ رجُلٌ بَدَويٌّ أن يُعَلِّمَهُ جَوامِعَ الكَلِمِ ـ: آمُرُكَ أن لا تَغضَبَ، فأعادَ علَيهِ الأعرابيُّ المَسألَةَ ثلاثَ مَرّاتٍ حتّى رَجَعَ الرجُلُ إلى نفسِهِ ، فقالَ : لا أسألُ عن شيءٍ بعدَ هذا ! ^۱

۱۸۰۴۹.عنه صلى الله عليه و آلهـ لمّا طَلَبَ مِنهُ يَزيدُ الجُعفيُّ أن يُحَدِّثَهُ بكَلِمَةٍ تكونُ جِماعا ـ: اِتَّقِ اللّهَ فيما تَعلَمُ . ^۲

۱۸۰۵۰.بحار الأنوار عن عَطاء بن السائب عن الإمامِ الباقرِ عن آبائهِ عليهم السلامعنِ النبيِّ صلى الله عليه و آله قالَ: اُعطِيتُ خَمسا لم يُعطَهُنَّ نَبيٌّ كانَ قَبلي : اُرسِلتُ إلَى الأبيَضِ و الأسوَدِ و الأحمَرِ ، و جُعِلَت لي الأرضُ مَسجِدا ، و نُصِرتُ بالرُّعبِ ، و اُحِلَّت لِيَ الغَنائمُ ، و لم تَحِلَّ لِأحَدٍ ـ أو قال : لِنبيٍّ قَبلي ـ و اُعطِيتُ جَوامِعَ الكَلِمِ .
قالَ عطاءٌ : فسألتُ أبا جعفرٍ عليه السلام قلتُ : ما جَوامِعُ الكَلِمِ ؟ قالَ : القرآنُ . ^۳

(انظر) الإسلام : باب 1857. الخير : باب 1167 ، 1168.

۱۸۰۴۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ آنگاه كه باديه نشينى از او خواهش كرد كه سخنان جامع را به او بياموزد ـفرمود : توصيه مى كنم كه خشم نگيرى. باديه نشين، خواهش خود را سه بار تكرار كرد [و همان جواب را شنيد ]تا اين كه آن مرد به خود آمد و گفت: بعد از اين ديگر سؤالى نمى كنم!

۱۸۰۴۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ وقتى كه يزيد جعفى از ايشان خواهش كرد كه جمله اى به او بفرمايد، كه جامع باشد ـفرمود : در آنچه مى دانى، از خدا بترس.

۱۸۰۵۰.بحار الأنوارـ به نقل از عطاء بن سائب ـ: امام باقر عليه السلام از نياكان خود به نقل از رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : پنج چيز به من داده شده كه به هيچ يك از پيامبران پيش از من داده نشده است: من به سوى سفيد و سياه و سرخ فرستاده شده ام [رسالتم جهانى است]، [همه جاى ]زمين براى من سجده گاه قرار داده شده، با رُعب و وحشت يارى شدم، غَنايِم برايم حلال شده، در حالى كه براى هيچ كس ـ يا فرمود: هيچ پيامبرى پيش از من ـ حلال نشده بود و سخنان جامع به من داده شده است. از امام باقر عليه السلام پرسيدم: سخنان جامع چيست؟ فرمود: قرآن.

(انظر) النظر : باب 3825.
الخير : باب 1167 حديث 5560.

3473

أحسَنُ الكَلامِ

۱۸۰۴۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أحسَنُ الكلامِ كلامُ اللّهِ . ^۱

۱۸۰۴۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :أحسَنُ الكلامِ ما لا تَمُجُّهُ الآذانُ و لا يُتعِبُ فَهمُهُ الأفهامَ . ^۲

۱۸۰۴۵.عنه عليه السلام :أحسَنُ الكلامِ ما زانَهُ حُسنُ النِّظامِ ، و فَهِمَهُ الخاصُّ و العامُّ . ^۳

۱۸۰۴۶.عنه عليه السلام :خَيرُ الكلامِ ما لا يُمِلُّ و لا يَقِلُّ . ^۴

(انظر) القرآن : باب 3238.

3474

جَوامِعُ الكَلِمِ

۱۸۰۴۷.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :بُعِثتُ بجَوامِعِ الكَلِمِ ، و نُصِرتُ بالرُّعبِ . ^۵

3473

بهترين سخن

۱۸۰۴۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بهترين سخن، سخن خداست.

۱۸۰۴۴.امام على عليه السلام :بهترين سخن، آن است كه گوشها از شنيدن آن رنجه و بيزار نشود و فهميدن آن، انديشه ها را به رنج نيندازد.

۱۸۰۴۵.امام على عليه السلام :بهترين سخن، آن است كه به زيبايى نظم (حسن تأليف و تركيب) آراسته باشد و خاصّ و عام آن را بفهمند.

۱۸۰۴۶.امام على عليه السلام :بهترين سخن، آن است كه نه ملال آورد و نه اندك باشد [اطناب مملّ و ايجاز مخلّ در آن نباشد].

3474

سخنان جامع (كم لفظ و پر معنا)

۱۸۰۴۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :من با سخنان جامع مبعوث شدم و با رُعب و وحشت [كه خداوند در دل كفّار افكند ]يارى شدم.