۱۷۹۳۵.عنه عليه السلام :اِعجَبُوا لِهذا الإنسانِ ، يَنظُرُ بشَحمٍ ، و يَتَكَلَّمُ بِلَحمٍ ! ^۱

۱۷۹۳۶.عنه عليه السلام :لِلإنسانِ فَضيلَتانِ : عَقلٌ و مَنطِقٌ ، فبِالعَقلِ يَستَفيدُ ، و بالمَنطِقِ يُفيدُ . ^۲

۱۷۹۳۷.تحف العقول :سُئلَ [ عليٌّ] عليه السلام أيُّ شَيءٍ مِمّا خلقَ اللّهُ أحسَنُ ؟ فَقالَ عليه السلام : الكلامُ ، فقيلَ : أيُّ شيءٍ ممّا خَلَقَ اللّهُ أقبَحُ ؟ قالَ : الكلامُ ، ثُمّ قالَ : بالكلامِ ابيَضَّتِ الوُجوهُ ، و بالكلامِ اسوَدَّتِ الوُجوهُ . ^۳

(انظر) الكلام : باب 3469.

3456

شِدَّةُ تَأثيرِ الكَلامِ

۱۷۹۳۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :رُبَ قَولٍ أنفَذُ مِن صَولٍ . ^۴

۱۷۹۳۹.عنه عليه السلام :صُورَةُ المرأةِ في وَجهِها ، و صُورَةُ الرجُلِ في مَنطِقِهِ . ^۵

۱۷۹۴۰.عنه عليه السلام :رُبَّ كلامٍ كالحُسامِ . ^۶

۱۷۹۳۵.امام على عليه السلام :به شگفت آييد از اين انسان، كه با تكه اى پيه مى بيند و با پاره اى گوشت، سخن مى گويد.

۱۷۹۳۶.امام على عليه السلام :انسان از دو مزّيت برخوردار است: خرد و گويايى. با خرد بهره مند مى شود و با گويايى بهره مند مى سازد.

۱۷۹۳۷.تحف العقول :از امام على عليه السلام پرسيدند: بهترين چيزى كه خدا آفريده كدام است؟ فرمود: سخن. عرض شد: زشت ترين چيزى كه خدا آفريده كدام است؟ فرمود: سخن. سپس فرمود: با سخن است كه رو سفيدى حاصل مى شود و با سخن است كه رو سياهى به وجود مى آيد.

3456

تأثير بسيار سخن

۱۷۹۳۸.امام على عليه السلام :بسا سخنى كه از يورش كارگرتر است.

۱۷۹۳۹.امام على عليه السلام :صورت زن در رخسار اوست و صورت مرد در گفتار او.

۱۷۹۴۰.امام على عليه السلام :بسا سخنى كه چون شمشيرِ بران است.

3455

الكَلامُ

الكتاب :

مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولَئِكَ هُوَ يَبُورُ» . ^۱

الحديث :

۱۷۹۳۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنّ الرجُلَ لَيتكَلَّمُ بالكَلِمَةِ مِن رِضوانِ اللّهِ ما كانَ يَظُنُّ أن تَبلُغَ ما بَلَغَت يَكتُبُ اللّهُ تعالى لَهُ بها رِضوانَهُ إلى يَومِ يَلقاهُ ، و إنّ الرجُلَ لَيَتكلَّمُ بالكَلِمَةِ مِن سَخَطِ اللّهِ ما كانَ يَظُنُّ أن تَبلُغَ ما بَلَغَت يَكتُبُ اللّهُ لَهُ بها سَخَطَهُ إلى يَومِ يَلقاهُ . ^۲

۱۷۹۳۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَغرِسُ الكلامِ القَلبُ ، و مُستَودَعُهُ الفِكرُ ، و مُقَوِّيهِ [ و مُقوِّمُهُ] ^۳ العَقلُ ، و مُبدِيهِ اللِّسانُ ، و جِسمُهُ الحُروفُ ، و رُوحُهُ المَعنى ، و حِليَتُهُ الإعرابُ ، و نِظامُهُ الصَّوابُ . ^۴

3455

سخن

قرآن:

«هر كس عزّت مى خواهد، عزّت يكسره از آنِ خداست. سخن پاكيزه به سوى او بالا مى رود و كار شايسته به آن رفعت مى بخشد. و كسانى كه با حيله و مكر كارهاى بد مى كنند، عذابى سخت خواهند داشت و نيرنگشان خود، تباه مى گردد».

حديث:

۱۷۹۳۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :گاه انسان سخنى خشنود كننده خدا مى گويد كه گمان نمى كند آن سخن بدانجا رسد كه رسيد و خداوند متعال به سبب آن سخن خشنودى خود را تا روزى كه ديدارش كند، براى او مى نويسد و گاه انسان سخنى نا خرسند كننده خداوند مى گويد كه گمان نمى كند آن سخن بدانجا رسد كه رسيد و خداوند به سبب آن سخن خشم و ناخشنودى خود را تا روزى كه ديدارش كند، براى او مى نويسد.

۱۷۹۳۴.امام على عليه السلام :كشتگاه سخن، دل است و انبار آن، انديشه و تقويت كننده آن، خرد و آشكار كننده آن، زبان و جسم آن، حروف (كلمات) و جانش، معنا و زيورش، درست بيان كردن و نظامش، درستى.