۱۴۰۰۶.عنه عليه السلام :تَواضَعوا لِمَن تُعَلِّمونَهُ العِلمَ ، و تَواضَعوا لِمَن طَلَبتُم مِنهُ العِلمَ ، و لا تَكونوا عُلَماءَ جَبّارينَ فيذَهَبَ باطِلُكُم بِحَقِّكُم . ^۱

(انظر) العلم : باب 2873.

2825

حُقوقُ المُتَعَلِّمِ عَلَى المُعَلِّمِ

۱۴۰۰۷.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :لِينُوا لِمَن تُعلِّمونَ ، و لِمَن تَتَعَلَّمونَ مِنهُ . ^۲

۱۴۰۰۸.الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام :أمّا حَقُّ رَعِيَّتِكَ بِالعِلمِ : فأن تَعلَمَ أنَّ اللّهَ عَزَّ و جلَّ إنَّما جَعَلَكَ قَيِّما لَهُم فيما آتاكَ مِنَ العِلمِ ، و فَتَحَ لَكَ مِن خَزائنِهِ ، فإذا أحسَنتَ في تَعليمِ النّاسِ و لَم تَخرُقْ بِهِم و لَم تَضجَرْ عَلَيهِم زادَكَ اللّهُ مِن فَضلِهِ ، و إن أنتَ مَنَعتَ النّاسَ عِلمَكَ أو خَرَقتَ بِهِم عِندَ طَلَبِهِمِ العِلمَ كانَ حَقّا عَلَى اللّهِ عَزَّ و جلَّ أن يَسلُبَكَ العِلمَ و بَهاءَهُ ، و يُسقِطَ مِنَ القُلوبِ مَحَلَّكَ . ^۳

۱۴۰۰۶.امام صادق عليه السلام :با كسى كه به او دانش مى آموزيد فروتن باشيد و با كسى كه از او دانش مى جوييد فروتن باشيد و عالمانى گردن فراز نباشيد، كه [اين رفتار ]باطل شما حق شما را از بين مى برد.

2825

حقوق دانش آموز بر آموزگار

۱۴۰۰۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :با كسى كه به او علم مى آموزيد و با كسى كه از او علم فرا مى گيريد، نرم و ملايم باشيد.

۱۴۰۰۸.امام زين العابدين عليه السلام :حق شاگرد تو اين است كه بدانى خداوند، به واسطه علم و دانشى كه به تو داده و از خزانه هاى [دانش ]خود براى تو گشوده، تو را سرپرست شاگردانت ساخته است. بنا بر اين، اگر مردم را خوب آموزش دهى و با آنان درشتى و بدرفتارى نكنى و از تعليمشان به ستوه نيايى، خداوند از فضل خود بر دانش تو بيفزايد. اما اگر دانش خود را از مردم مضايقه كنى يا وقتى براى آموختن دانش نزد تو آمدند با ايشان درشتى و بدرفتارى كنى، بر خداوند عزّ و جلّ سزاوار است كه علم و شكوه آن را از تو بگيرد و جايگاه تو را از دل مردم بيندازد.

۱۴۰۰۲.عنه عليه السلام :خُذِ الحِكمَةَ مِمَّن أتاكَ بِها ، وَ انظُرْ إلى ما قالَ ، و لا تَنظُرْ ^۱ إلى مَن قالَ ^۲ . ^۳

2824

حَقُّ العِلمِ

۱۴۰۰۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :تَعَلَّموا العِلمَ و تَعَلَّموا لِلعِلمِ السَّكِينَةَ و الوَقارَ ، و تَواضَعوا لِمَن تَعَلَّمونَ مِنهُ . ^۴

۱۴۰۰۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :تَواضَعوا لِمَن تَتَعَلَّمونَ ^۵ مِنهُ العِلمَ و لِمَن تُعَلِّمونَهُ ، و لا تَكونوا مِن جَبابِرَةَ العُلَماءِ فَلا يَقومَ جَهلُكُم بِعِلمِكُم . ^۶

۱۴۰۰۵.الإمامُ الصّادقُ عن أبيهِ عليهما السلام :جاءَ رجلٌ إلى النَّبيِّ صلى الله عليه و آله ، فقالَ يا رَسولَ اللّهِ ، ما العِلمِ؟ قالَ: الإنصاتُ ، قالَ : ثُمَّ مَهْ ؟ قالَ : الإستِماعُ لَهُ ، قالَ : ثُمَّ مَهْ ؟ قالَ : الحِفظُ لَهُ، قالَ : ثُمَّ مَه ؟ قالَ : العَمَلُ بِه ، قالَ : ثُمَّ مَه ؟ قالَ : ثُمَّ نَشرُه . ^۷

۱۴۰۰۲.امام على عليه السلام :حكمت را از هر كه برايت آورد فراگير و بنگر كه چه گفت و منگر كه گوينده كيست. ^۸

2824

حقّ دانش

۱۴۰۰۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :علم را بياموزيد و براى آن آرامش و وقار فراگيريد و در برابر كسى كه از او دانش مى آموزيد فروتن باشيد.

۱۴۰۰۴.امام على عليه السلام :با كسى كه از او دانش مى آموزيد و با كسى كه به او دانش مى آموزيد فروتن باشيد و از علماى متكبّر مباشيد كه در اين صورت علم شما اين جهل (تكبر) را نمى پوشاند.

۱۴۰۰۵.امام صادق عليه السلامـ به نقل از پدرش ـفرمود : مردى خدمت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد اى رسول خدا علم چيست؟ حضرت فرمود : خاموش ماندن. پرسيد: سپس چه؟ فرمود: گوش سپردن به آن. پرسيد: بعد چه؟ فرمود: حفظ كردن آن. پرسيد: زان پس چه؟ فرمود: به كار بستن آن. پرسيد: ديگر چه؟ فرمود: سپس، انتشار دادن آن.