2742
دِعامَةُ العَقلِ
۱۳۴۷۱.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :لِكُلِّ شَيءٍ دِعامَةٌ ، و دِعامَةُ المُؤمِنِ عَقلُهُ ، فبِقَدرِ عَقلِهِ تَكونُ عِبادَتُهُ لِرَبِّهِ . ۱
۱۳۴۷۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :دِعامَةُ الإنسانِ العَقلُ ، و مِنَ العَقلِ الفِطنَةُ و الفَهمُ و الحِفظُ و العِلمُ ، فإذا كانَ تَأييدُ عَقلِهِ مِنَ النّورِ كانَ عالِما حافِظا ذَكِيّا فَطِنا فَهِما ، و بِالعَقلِ يَكمُلُ و هُوَ دَليلُهُ و مُبصِرُهُ و مِفتاحُ أمرِهِ . ۲
۱۳۴۷۳.عنه عليه السلام :لَم يُقسَمْ بَينَ العِبادِ أقَلُّ مِن خَمسٍ : اليَقينِ ، و القُنوعِ ، و الصَّبرِ ، و الشُّكرِ ، و الّذي يَكمُلُ لَهُ هذا كُلَّه العَقلُ . ۳
2743
دَورُ العَقلِ في خَيرِ الدّارَينِ
۱۳۴۷۴.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنَّما يُدرَكُ الخَيرُ كُلُّهُ بِالعَقلِ ، و لا دِينَ لِمَن لا عَقلَ لَهُ . ۴
۱۳۴۷۵.عنه صلى الله عليه و آله :لِكُلِّ شَيءٍ آلَةٌ و عُدَّةٌ و آلَةُ المُؤمِنِ و عُدَّتُهُ العَقلُ ، و لِكُلِّ شَيءٍ مَطِيَّةٌ و مَطِيَّةُ المَرءِ العَقلُ، و لِكُلِّ شَيءٍ غايَةٌ و غايَةُ العِبادَةِ العَقلُ، و لِكُلِّ قَومٍ راعٍ و راعي العابِدينَ العَقلُ، و لِكُلِّ تاجِرٍ بِضاعَةٌ و بِضاعَةُ المُجتَهِدينَ العَقلُ ، و لِكُلِّ خَرابٍ عِمارَةٌ و عِمارَةُ الآخِرَةِ العَقلُ ، و لِكُلِّ سَفْرٍ فُسطاطٌ يَلجَؤون إلَيهِ و فُسطاطُ المُسلِمينَ العَقلُ . ۵
2742
پشتوانگى خرد
۱۳۴۷۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر چيزى پشتوانه اى دارد و پشتوانه مؤمن، خرد اوست و به اندازه خردش پروردگارش را بندگى مى كند.
۱۳۴۷۲.امام صادق عليه السلام :پشتوانه انسان خرد است. و هوشمندى و فهميدگى و حافظه و دانش، از خرد برمى خيزد. پس، هرگاه خردش با نور [الهى] تأييد شود، دانا باشد و حافظ و تيز هوش و زيرك و فهميده. و با خرد به كمال مى رسد و خرد راهنماى او و مايه بينش و بصيرتش و كليد كارهاى اوست.
۱۳۴۷۳.امام صادق عليه السلام :ميان بندگان چيزى به كمىِ پنج چيز تقسيم نشده است : يقين و قناعت و صبر و شكر و آنچه همه اينها را تكميل مى كند خرد است.
2743
نقش خرد در سعادت دو سراى
۱۳۴۷۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خير و خوبى، تماما، با خرد به دست مى آيد و كسى كه خرد ندارد دين ندارد.
۱۳۴۷۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر چيزى براى خود ابزار و ساز و برگى دارد و ابزار و ساز و برگِ مؤمن خرد است؛ هر چيزى مَركَبى دارد و مركب انسان خرد است؛ هر چيزى هدف و غايتى دارد و هدف و غايت عبادت [رسيدن به] خرد است؛ هر گروهى سرپرستى دارد و سرپرستِ عابدان خرد است؛ هر بازرگانى كالايى دارد و كالاى كوشندگان خرد است؛ هر ويرانى اى را آبادانى اى است و آبادانىِ آخرت خرد است و هر گروه مسافرى براى خود خيمه اى دارند كه سر پناهشان است و خيمه مسلمانان خرد است.
