۱۳۴۲۵.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَكَ و تَعالى بَشَّرَ أهلَ العَقلِ و الفَهمِ في كِتابِهِ ، فقالَ : «فَبَشِّرْ عِبادِ * الَّذينَ يَسْتَمِعونَ القَولَ فَيَتَّبِعونَ أحْسَنَهُ أُولئكَ الّذينَ هَداهُمُ اللّهُ و أُولئكَ هُمْ أُولوا الأَلبابِ»^۱ . ^۲

۱۳۴۲۶.عنه عليه السلام :إنَّ اللّهَ يَقولُ : «إنَّ في ذلكَ لَذِكرى لِمَنْ كانَ لَهُ قَلبٌ»^۳ يَعني العَقلَ ، و قالَ : «و لَقَد آتَينا لُقْمانَ الحِكْمَةَ»^۴ الفَهمَ و العَقلَ . ^۵

2736

العَقلُ أوَّلُ ما خَلقَ اللّهُ

۱۳۴۲۷.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أوَّلُ ما خَلَقَ اللّهُ العَقلَ . ^۶

۱۳۴۲۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنَّ اللّهَ جلَّ ثَناؤهُ خَلَقَ العَقلَ ، و هُوَ أوَّلُ خَلقٍ خَلَقَهُ مِنَ الرُّوحانيّينَ عَن يَمينِ العَرشِ مِن نورِهِ . ^۷

(انظر) الخلقة : باب 1066.

۱۳۴۲۵.امام كاظم عليه السلام :خداوند تبارك و تعالى مردمان خردمند و فهميده را در كتاب خود نويد داده و فرموده است: «پس، نويد ده بندگان مرا. آنان كه سخن را مى شنوند و بهترينش را پيروى مى كنند. اينان كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده و اينان همان خردمندانند».

۱۳۴۲۶.امام كاظم عليه السلام :خداوند مى فرمايد: «همانا در اين پندى است براى كسى كه صاحب دل باشد» يعنى خردمند باشد و فرموده است: «هر آينه لقمان را حكمت داديم» يعنى فهم و خرد.

2736

خرد نخستين آفريده خداست

۱۳۴۲۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :نخستين چيزى كه خدا آفريد، خرد است.

۱۳۴۲۸.امام صادق عليه السلام :خداوند، جلّ ثناءه، خرد را آفريد و آن نخستين موجود روحانى است كه خداوند از سمت راست عرش، از نور خويش خلق كرد.

2735

العَقلُ

الكتاب :

إنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأرْضِ وَ اخْتِلافِ الَّليْلِ وَ النَّهارِ لاَياتٍ لِأُولِي الْألْبابِ» . ^۱

يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرا كَثِيرا وَ ما يَذَّكَّرُ إلاَّ أُوْلُوا الْألْبابِ» . ^۲

كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ» . ^۳

وَ قالُوا لَوْ كُنّا نَسْمَعُ أوْ نَعْقِلُ ما كُنّا فِي أصْحابِ السَّعِيرِ» . ^۴

(انظر) الأنفال : 22.

الحديث :

۱۳۴۲۲.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :عَقلُ المَرءِ نِظامُهُ ، و أدَبُهُ قِوامُهُ ، و صِدقُهُ إمامُهُ ، و شُكرُهُ تَمامُهُ . ^۵

۱۳۴۲۳.عنه عليه السلام :مَن قَعَدَ بِهِ العَقلُ قامَ بِهِ الجَهلُ . ^۶

۱۳۴۲۴.عنه عليه السلام :ما استَودَعَ اللّهُ امرَأً عَقلاً إلاّ استَنقَذَهُ بِهِ يَوما ما . ^۷

2735

خرد

قرآن:

«همانا در آفرينش آسمانها و زمين و گردش شب و روز نشانه هايى است براى خردمندان».

«به هر كه خواهد حكمت مى دهد و به هر كه حكمت داده شود، خير فراوان داده شده است و پند نگيرند مگر خردمندان».

«اينچنين خداوند آياتش را براى شما بيان مى كند باشد كه خرد ورزيد».

«و گفتند: اگر مى شنيديم و تعقل مى كرديم از اصحاب دوزخ نبوديم».

حديث:

۱۳۴۲۲.امام على عليه السلام :خرد انسان، سامان بخش اوست و ادبش، جانمايه او و راست گوييش، پيشواى او و سپاس گزارى اش، كمال او.

۱۳۴۲۳.امام على عليه السلام :هر كه را خرد ورزى بنشاند، نادانى او را برخيزاند.

۱۳۴۲۴.امام على عليه السلام :خداوند در هيچ انسانى خردى به وديعت ننهاد مگر اين كه روزى به وسيله آن نجاتش داد.