۱۲۳۲۲.عنه عليه السلامـ مِن كَلامِهِ قَبلَ شَهادَتِهِ ـ: غَدا تَرَونَ أيّامي، و يُكشَفُ لَكُم عَن سَرائري، و تَعرِفونَني بَعدَ خُلوِّ مَكاني ، و قِيامِ غَيري مَقامي . ^۱

2552

مَنابِعُ المَعرِفَةِ

الكتاب :

وَ اللّهُ أخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئا وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأبْصارَ وَ الْأفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» . ^۲

الحديث :

۱۲۳۲۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :أرى نورَ الوَحيِ و الرِّسالَةِ، و أشُمُّ ريحَ النُّبُوَّةِ ، و لَقَد سَمِعتُ رَنَّةَ الشَّيطانِ حينَ نَزَلَ الوَحيُ عَلَيهِ صلى الله عليه و آله . ^۳

(انظر) القلب : باب 3335 ، 3336 . موسوعة العقائد الإسلاميّة : ج 2 ص 111 (القسم السادس: مبادئ المعرفة) .

2553

شَرائِطُ المَعرِفَةِ

الكتاب :

يا أيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُورَا تَمْشُونَ بِهِ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» . ^۴

۱۲۳۲۲.امام على عليه السلامـ در سخنانى پيش از شهادت خود ـفرمود : فردا به ياد روزگار من خواهيد افتاد و رازهاى من برايتان آشكار خواهد شد و پس از خالى شدن جاى من و قرار گرفتن كسى جز من در آن مقام، مرا خواهيد شناخت.

2552

منابع شناخت

قرآن:

«و خدا شما را از شكمهاى مادرانتان بيرون آورد، در حالى كه هيچ چيز نمى دانستيد و براى شما گوش و چشمها و دلها قرار داد شايد كه سپاسگزارى كنيد».

حديث:

۱۲۳۲۳.امام على عليه السلام :من نور وحى و رسالت را مى بينم و شميم نبوّت را مى بويم، من آن گاه كه وحى بر رسول خدا صلى الله عليه و آله نازل شد، فغان شيطان را شنيدم.

2553

شرايط شناخت

قرآن:

«اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از خدا بترسيد و به رسول او ايمان آوريد، تا شما را از رحمت خويش دو بهره دهد و برايتان نورى قرار دهد كه در پرتو آن راه رويد و شما را بيامرزد و خدا آمرزنده مهربان است».

2551

مَعرِفَةُ الشَّيءِ بِضِدِّهِ

۱۲۳۱۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :اعْلَموا أنَّكُم لَن تَعرِفوا الرُّشدَ حتّى تَعرِفوا الّذي تَرَكَهُ ، و لَن تَأخُذوا بِميثاقِ الكِتابِ حتّى تَعرِفوا الّذي نَقَضَهُ ، و لَن تَمَسَّكوا بِهِ حتّى تَعرِفوا الّذي نَبَذَهُ . ^۱

۱۲۳۱۹.عنه عليه السلام :بِتَشعِيرِهِ المَشاعِرَ عُرِفَ أن لا مَشعَرَ لَهُ ، و بِمُضادَّتِهِ بَينَ الاُمورِ عُرِفَ أن لا ضِدَّ لَهُ ، و بِمُقارَنَتِهِ بَينَ الأشياءِ عُرِفَ أن لا قَرينَ لَهُ . ^۲

۱۲۳۲۰.عنه عليه السلام :الحَمدُ للّهِِ الدّالِّ عَلى وُجودِهِ بِخَلقِهِ ، و بمُحدَثِ خَلقِهِ عَلى أزَلِيَّتِهِ ، و بِاشتِباهِهِم عَلى أن لا شَبَهَ لَهُ . ^۳

۱۲۳۲۱.عنه عليه السلام :الحَمدُ للّهِِ الّذي لا تُدرِكُهُ الشَّواهِدُ ......... الدّالِّ عَلى قِدَمِهِ بِحُدوثِ خَلقِهِ ، و بِحُدوثِ خَلقِهِ عَلى وُجودِهِ ، و بِاشتِباهِهِم (أشباهِهِم) عَلى أن لا شَبَهَ لَهُ . ^۴

2551

شناخت اشيا به وسيله ضدّ آنها

۱۲۳۱۸.امام على عليه السلام :بدانيد كه شما هرگز راه راست را نخواهيد شناخت، مگر اين كه كسى را كه آن را رها كرده است بشناسيد و هرگز به پيمان قرآن وفا نخواهيد كرد، مگر آن گاه كه كسى را كه اين پيمان را شكسته است بشناسيد و هرگز به قرآن چنگ نخواهيد زد، مگر اين كه كسى را كه آن را كنار زده است بشناسيد.

۱۲۳۱۹.امام على عليه السلام :از آفريدن مشاعر و حواس درك كننده [براى موجودات] معلوم مى شود كه خود او (خداوند) فاقد آن است و از قرار دادن ضدّ ميان اشيا معلوم مى شود كه او را ضدّى نيست و از به وجود آوردن قرين و نظير ميان چيزها دانسته مى شود، كه او را قرين و همتايى نيست.

۱۲۳۲۰.امام على عليه السلام :سپاس و ستايش خداوندى را كه خلقش را دليل وجود خويش قرار داد و حادث بودن آفريدگانش را دليل بر ازليّت خويش و همانندى آنها را دليل بر همانند نداشتن خود.

۱۲۳۲۱.امام على عليه السلام :سپاس و ستايش خداوند را كه حواسّ ، او را درك نمى كند ......... خدايى كه حادث بودن آفريدگانش را دليل قديم بودن و نيز دليل وجود و هستى خويش قرار داد و همانندى آنها را دليل بر همانند نداشتن خود.