103
امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری

گرچه دانشمند بزرگ شيعه ، شيخ مفيد ۱ يادى از سال ولادت او نكرده ، اما نتيجه كلام وى مؤيد قول ابن عساكر در تهذيب است ؛ زيرا روايات متفق است كه عمر گرانمايه حضرت زيد عليه السلام در موقع شهادت 42 سال بود ۲ و شيخ مفيد سنه شهادت او را 120 ق مى داند . بنابراين بايد سال ولادت او سنه 78 باشد .
اما شيخ مفيد در كتاب ديگرش مسار الشيعه سال شهادت او را اول صفر سنه 121 اول صفر ذكر مى كند و ظاهرا اين تاريخ را اختيار كرده است . ۳
در مقدمه كتاب مسند امام زيد ۴ در شرح حال حضرت زيد بن على عليه السلام سال ولادت او را 76 هجرى و سال شهادت را 122 و مدت عمر حضرتش را 46 سال مى داند و شيعيان زيدى اكثرا اين تاريخ را معتبر مى دانند .
و بعضى سال ولادت او را 66 يا 67 دانسته اند ۵ و دليل مى آورند كه چون مختار در سال 67 به شهادت رسيد ، لذا معقول نيست او در سالهاى پس از 67 ، مادر زيد را به امام سجّاد عليه السلام هديه داده باشد .
در تعيين سال ولادت حضرت زيد عليه السلام مى توان نظريه ديگرى را ارائه داد كه بيشتر مقرون به حقيقت است و تا اندازه اى اطمينان آور است و آن سال «79 ق» است .
به اين بيان ، همان طورى كه اشاره شد اكثر علماى بزرگ و مورخين معتبر در اين مطلب اتفاق نظر دارند كه ، عمر مبارك زيد 42 سال بوده و سنه شهادت او را 121 ق مى دانند ، مانند:
شيخ طوسى ، ۶ شيخ مفيد ، ۷ مسعودى ، ۸ ابوالفرج اصفهانى ، ۹ طبرى ۱۰ و نقد

1.ارشاد ، ص ۱۴۸ .

2.ارشاد ، ص ۱۴۸؛ تاريخ طبرى ، ج ۸ ، ص ۲۷۲؛ طبقات ابن سعد ، ج ۵ ، ص ۲۴۰؛ نقد الرجال تفرشى (كلمه زيد) ، ص ۱۴۴ ، به نقل از رجال شيخ .

3.قاموس الرجال ، ج ۴ ، ص ۴۷۱ (كلمه زيد) .

4.مسند الامام زيد ، ص ۱۰ ، چاپ بيروت .

5.زيد الشهيد ، ص ۵ .

6.مصباح المتجهد ، در اعمال ماه صفر ، ص ۵۵۱ .

7.مسارالشيعه ، تأليف شيخ مفيد .

8.مروج الذهب ، ج ۳ ، طبع جديد ص ۲۱۷ .

9.مقاتل الطالبيين ، ص ۱۴۴ .

10.تاريخ طبرى ، ج ۵ ، ص ۴۸۲ .


امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
102

جلوگيرى از ستمى و به پاداشتن حقى قيام نمى كند ، مگر آنكه بلا و آفتى او را از بيخ بركند ، و قيام او بر اندوه ما و شيعيانمان بيافزايد (لازم به توضيح است كه اين روايت و نظاير آن از جهاتى مورد تأمل است؛ زيرا ممكن است از باب تقيه باشد و يا مقصود حضرت قيام براى تشكيل حكومت جهانى باشد كه مختص امام زمان ـ عجل اللّه تعالى فرجه ـ است و بنابراين منافات با تشكيل حكومت اسلامى در كشورى يا منطقه محدودى ندارد؛ زيرا انكار حكومت اسلامى در زمان غيبت ، مخالف نص صريح كتاب و سنت و عقل است . لذا در زمان غيبت اكثر فقهاى شيعه قائل به ولايت فقيه مى باشند) .
متوكل مى گويد: امام صادق عليه السلام دعاهاى صحيفه را به من املا فرمود ، و من نوشتم ، و آنها هفتاد و پنج باب بود . يازده باب آن از دست من رفت و شصت و چند (64) باب آن را حفظ كردم (در نسخه هاى صحيفه بيش از پنجاه و چهار دعا نيست ، شايد ده باب ديگر هم بعد از متوكل ساقط شده باشد). ۱
شيخ اجل على بن محمّد الخزاز القمى در كتاب كفاية الاثر فى النصوص على الائمّة الاثنى عشر همين داستان را مفصلاً (با مختصر تغير و اضافه اى در بعضى از جملات) نقل كرده است .

تاريخ ولادت

روز ولادت «زيد» به هيچ وجه مشخص نيست و بين مورخين در سال ولادتش نيز اختلاف است .
ابن عساكر (م571ق) سال تولد او را 78 ق ، مى داند ۲ و مورخ ديگر به نام محلى (م652 ق) سال ولادت او را 75 ق ياد مى كند . ۳ و برخى سال ميلاد او را سنه 80 پنداشته اند . ۴

1.مقدمه صحيفه سجاديه ، شرح فيض الاسلام ، ص ۹ ـ۲۳ .

2.تهذيب ابن عساكر ، ج ۶ ، ص ۱۸ .

3.الحدائق الوردية فى مناقب الائمة الزيديه ، ج ۱ ، ص ۱۴۳؛ روض النضير ، ج ۱ ، ص ۵۲.

4.ثوره زيد بن على ، ص ۲۵ .

  • نام منبع :
    امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 174584
صفحه از 336
پرینت  ارسال به