نقدى بر كتاب«أحاديث أهل البيت(ع) عن طرق أهل السنة»

حيدر مسجدى

انقلاب علمى قرن بيستم, زاييده عواملى است كه مهم ترين آنها را مى توان عوامل ذيل دانست:
1. رويكرد جهانيان به تخصصى شدن علوم در زمينه هاى گوناگون;
2. بهره گيرى هر پژوهشگر از تخصص ديگران در زمينه مطالعاتش و كنار هم نهادن تمام دستاوردها براى دستيابى به نتيجه اى برتر;
3. استفاده از فن آورى نو پيدا;
4. بازانديشى براى پذيرش پيشنهاد ها و انتقاد هاى سازنده كه نتيجه آن, رفع كاستى ها و بهينه سازى كيفيت است. بر همين اساس, برخى از شركت هاى تجارى براى كسانى كه كاستى محصولات آنها را گوشزد نمايند, پاداشى را در نظر مى گيرند; اقدامى كه از سوى مكتب اهل بيت(ع) بر آن, پاى فشرده شده است. چه, در روايات, افزون بر دعوت به رايزنى و كنار هم نهادن ديدگاه ها, بر يادكرد عيب هاى برادران ايمانى به ايشان, تأكيد شده است.
جالب توجهْ آن كه از اين امر در   روايات با تعبير لطيفِ «هديه فرستادن عيب ها» ياد شده است, چنان كه اميرالمؤمنين(ع) فرموده است: «رحم الله امرأ أهدى إليّ عيوبى; خداوند, كسى را كه عيب هايم را به من هديه نمايد, رحمت كند!» و امام صادق(ع) فرمود: «أحب إخوانى إليّ مَن أهدى إليّ عيوبى; محبوب ترينِ دوستان در نزد من كسى است كه عيب هايم را به من هديه كند». ^۱ تعبير آوردن از «عيب» به «هديه» در اين روايات, به خاطر دو عامل تربيتى مهم بوده كه عبارت اند از: اوّل ْ آن كه زشتى اين كار (بيان عيب) از ذهن ها زدوده شود و دومْ آن كه ارزش معنوى آن براى مردم ْ تبيين گردد . بدين ترتيب, مى بينيم كه به خاطر آثار مهم «انتقاد» در حيات فردى و اجتماعى, از آن با عنوان «هديه» ياد شده است.
ما امروز براى آن كه با كاروان پيشرفت علمى بشر همگام باشيم, در زمينه هاى مختلف تأليف, تحقيق و نشر علوم اسلامى, به شدت به مسئله نقد سازنده علمى نيازمنديم و از آن جا كه سنّت, پس از قرآن, از نگاه تمام مسلمانان, جزو مهم ترين منابع شريعت اسلامى است, ناگزيريم تمام تلاش و توان مادّى و معنوى خود را تا سر حد امكان به كار گيريم تا احاديث و لطايف و مفاهيم بلند گفتار اهل بيت(ع) و راه هاى بازشناخت سره از ناسره آنها و نيز ساير دانش هاى حديثى را متناسب با مقتضيات اين عصر وفن آوريِ برتر آن, عرضه كنيم و انديشمندان ما براى دستيابى به چنين هدفى و برپا ماندن پرچم هدايت در آسمان دانش و انديشه, تمام سرمايه هاى ارجمند خود را به كارگيرند.
از آن جا كه كتابى كه در اين نوشتار به دنبال نقد آن هستيم, روايات فقهى نقل شده از ائمه در كتب اهل سنّت را گردآورده و از اهميت شايان توجهى در اين زمينه برخوردار است, ضمن پرهيز از حاشيه پردازى با نگاهى نقّادانه به بررسى آن پرداخته ايم. نقد هاى مورد نظر ما در قالب محور هاى ذيل, ارائه مى شوند: