209
روح و ريحان ج1

هفتاد تن معين است ، و رجزى از وى ذكر نكرده .
وليكن در « بحار الأنوار » ۱ اين رجز را نقل فرموده :


إنْ تُنْكِرُونى فَأنَا بْنُ الْحَسَنْسِبْطُ النَّبىِّ الْمُصْطَفى المُؤْتَمَنْ
هذا حُسَيْنٌ كَالأسيرِ الْمُرْتَهَنْبَيْنَ أُناسٍ لا سَقَوا صَوْبَ الْمَزَنْ
و در آن كتاب است : با صغر سن سى و پنج نفر را كشت ، و بالغ نبوده است .
و عبارت « وَهُوَ غُلامٌ صَغيرٌ لَمْ يَبْلُغِ الْحُلُم »۲ در افواه والسنه مشهور است .

1.بحار الانوار ۴۵/۳۴ ، المناقب ۴/۱۰۶ .

2.عبارت بحار ۴۵/۳۴ چنين است : ثم خرج من بعده عبداللّه‏ بن الحسن بن على بن ابى طالب عليه‏السلام ، وفى اكثر الروايات انه القاسم بن الحسن عليه‏السلاموهو غلام صغير لم يبلغ الحلم . .


روح و ريحان ج1
208

و روايتى كه در كتاب « امالى » ۱ است در باب سى و يكم عبداللّه‏ بن حسن عليه‏السلام از مادرش فاطمه بنت الحسين عليه‏السلام روايت كرده كه فرمود : در ميان خيمه ما ريختند و من جاريه صغيره‏اى بودم و دو خلخال از طلا در پاى من بود ، مردى بر مى‏آورد و گريه مى‏كرد . . إلى آخر الحديث .
پس از نقل اين مقدّمه اگر قاسم بن حسن در كربلا عروسى كرده باشد خبرى صحيح السند مى‏خواهد ، و بنابر روايت مرحوم سيّد هاشم بحرانى در كتاب « مدينة المعاجز » ۲ اگر دخترى از آن جناب مخطوبه و معقوده قاسم بن حسن گرديد ديگر ازدواج و مضاجعه از كجا معلوم است ؟ و اتفاق علماء نسّابه ۳ است جز حسن مثنى و زيد اعقاب از اولاد ديگر حضرت امام حسن عليه‏السلامنماند .
و اگر اين امر خير ، صحّتى داشت علاّمه مجلسى عليه الرحمة در كتابهاى عربى و فارسى خود اشاره‏اى مى‏فرمود .
بلى ، داعى از كتاب سابق الذكر دخترى از جناب سيّد الشهداء عليه‏السلام [را] مخطوبه قاسم بن حسن عليه‏السلام مى‏داند و ايقاع خطب و اجراء خطبه را نيز از آن كتاب نقل مى‏نمايد ، ديگر امور بعد از عقد از اخبار و آثار دور ، و عقل عاقلى در قبول آن استعفاء دارد و عاجز است .
خلاصه بنا بر نقل أبى مخنف ، احمد بن حسن شانزده ساله بود ، و رجز احمد است مكنّى به ابوبكر :


إنّى أنا النَّجْلُ الامام ابن على۴أضْرِبُكُمْ بالسَّيْفِ حَتّى يفلَلِ
نَحْنُ۵وَبَيْتِ اللّه‏ِ أوْلى بالنَّبىّأطْعَنُكُمْ بِالرُّمْحِ وسْطَ القَسْطَلِ۶
و هشتاد نفر از اهل كفر را كشت . خدمت عمّ بزرگوار ندا كرد و از تشنگى چشمهايش فرو رفته بود . پس آب خواست تا از آشاميدن آن قوّتى گيرد ، آن جناب فرمودند : « إصْبِر قَليلاً حَتَّى تَلْقى جَدَّكَ رَسُولَ اللّه‏ِ فَيَسْقِيَكَ شَرْبَةً مِنَ الْماءِ لا تظمأ بَعْدَها أَبَداً »۷ . پس حمله كرد و اين رجز خواند :


اصبْر قَليلاً فَالْمُنا بَعْدَ العَطَشْفَإنَّ رُوحى فِى الْجَهادِ تنكمش
لا أرهَبُ الْمَوْتَ إذِ الْمَوْتُ وَحَشوَلَمْ أَكُنْ عِنْدَ اللّقاءِ ذاتُ رَعْشْ
پس پنجاه نفر از ايشان را به نيران فرستاد و اين ابيات خواند :


إلَيْكُمْ مِنْ بَنى المُخْتارِ ضَرْباًيَشيبُ لِهَوْلِهِ رَأسُ الرَّضيعِ
يَبيدُ مَعاشِرَ الكُفّارِ جَمْعاًبِكُلِّ مُهَنَّدٍ عضب قطيع۸
پس حمله كرد و شصت نفر را به خاك انداخت تا آنكه شهيد گرديد .
و در كتاب « امالى » است : از مدينه طيّبه جناب سيد الشهداء عليه‏السلام ابوبكر بن حسن و قاسم بن حسن عليه‏السلام را آورد .
و به زعم داعى ابوبكر همانا احمد است ، و داعى بر اين خبر و اين جملات و ابيات و قتلى عجب دارد از آنكه در مقاتل ديگر بر اين گونه مقاتل از احمد بن على عليه‏السلام بلكه از سائرين شهداء طف مغازى و حروب ديگرى نديده است ، اگر چه از خانواده رسالت صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهاين نحو شجاعت بعيد نيست ، اما قاسم بن حسن به روايت ابى مخنف چهارده ساله بوده است ، و قبل از احمد بن حسن شهيد شد ، و كشتگان از سواران به دست قاسم بن حسن

1.امالى شيخ صدوق ۱/۱۶۴ مجلس ۳۱ ح ۲ .

2.عبارت مدينة المعاجز ۳/۳۶۸ چنين است : ولفّ [ أى الحسين عليه‏السلام ] على رأسه عمامة الحسن عليه‏السلامومسك بيده ابنته التى كانت مسمّاة للقاسم عليه‏السلام ، فعقد له عليها وأفرد له خيمة ، وأخذ بيد البنت ووضعها بيد القاسم وخرج عنهما ، فعاد القاسم ينظر الى ابنة عمه ويبكى الى أن سمع الاعداء يقولون : هل من مبارز ؟ فرمى بيد زوجته . .

3.در چاپ سنگى : نسايه .

4.كذا ، ظاهراً : نجل صحيح است بدون الف و لام .

5.در چاپ سنگى : ونحن .

6.در چاپ سنگى : القسطلى . شبيه به اين رجز از على اكبر عليه‏السلام در ينابيع المودة ۳/۷۸ منقول است .

7.رجوع كنيد به : لهوف : ۱۱۲ .

8.بيت اخير در نور العين اسفراينى : ۴۲ چنين نقل شده : الا يا معشر الكفار جمعاًهلموا دونكم ضرب قطيع كلمه اخير در چاپ سنگى « قطع » خوانده مى‏شود كه با وزن شعر و قافيه سازگار نيست .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 152708
صفحه از 433
پرینت  ارسال به