از نقد سند تا نقد متن(1)

دكتر حسن حنفى ^۱

مترجم: دكتر محمدحسين روحانى ^۲

يادداشت سردبير

نقد متن, آن هم بر پايه علوم انسانيِ نوين, دانشى نوظهور و نوپاست, و هرگاه اين كار از«صحيح بخارى» آغاز شود و به دست روشن فكرى مسلمان از اهل سنّت, طبعاً ناسازگارى هايى با پاره اى آرا و ديدگاه هاى شيعه در پى خواهد داشت; مانند اين نمونه ها در مقاله حاضر: مخالفت خُلفا با تدوين حديث(ص92, س8), تعريف سنّت(ص90, س17) چگونگى جمع قرآن(ص97, س2),اجتهاد پيامبر(ص100, س5), و….
امّا از آن رو كه پژوهش هاى عالمانه در حركت كلّى و عمومى دين پژوهى بسى سودمندند, درج اين گونه مقالات را مفيد و راهگشا مى دانيم.

يادداشت مترجم

مقاله استوار «از نقد سند تا نقد متن (چگونه مى توان علوم انسانى و اجتماعى را در   نقد متن حديث نبوى به كار گرفت؟): صحيح بخارى به عنوان نمونه» اينك پيش روى شماست. كار دكتر حسن حنفى در اين مقاله, در چنان پايگاه بلندى است كه نياز به توصيف ندارد; امّا اين كار, پر از رمز و راز و گفته هاى فشرده اشاره وار است, به گونه اى كه مترجم آن بايد همه نُه جلد «صحيح بخارى» را از بر داشته باشد تا از عهده برگردانِ صحيح آن برآيد. از اين گذشته, انبوهِ اشتباهات و آشفتگى هاى چاپى در ميان بود كه ترجمه را هرچه دشوارتر كرد. خوانندگانى كه به دقّتْ مطالعه مى فرمايند, اگر به لغزش هايى در نگارش فارسى بر خوردند, عرايضِ اين بنده را در نظر آورند. به هر روى, تا آن جا كه توانستم, از اشتباهات و آشفتگى هاى آن كاستم و بيشتر نتوانستم… وَالكَمَالُ لِلّه تَعالى وَحدَهُ. (3/3/1378ـ م.ح.روحانى)