انسان در عالم ذرّ: آراء و اقوال۱ دانشمندان قرن 4 تا قرن 8
محمّد بيابانى اسكويى۲
چكيده: عالم ذرّ يكى از مراحلى است كه انسان قبل از ورود به اين دنيا پيموده است. انسان در عالم ذرّ، خداى خود را شناخته و به وحدانيّت او شهادت داده است. در اين گفتار، ديدگاههاى هفت تن از بزرگان شيعه از قرن چهارم تا هشتم بررسى و نقد شده است.
كليد واژهها: عالم ذرّ، نظر دانشمندان / توحيد، معرفت فطرى.
مقدّمه
در دلالت آيات قرآن كريم و روايات اهل بيت عليهم السلام بر وجود انسان در دو عالم «ارواح» و «ذرّ»، جاى هيچ شكّ و شبههاى نيست. بر اساس اين روايات، در عالم ارواح، روحهاى همه انسانها به صورت شخصى و جداگانه موجود شدهاند. در آن عالم، روح هر شخصى معيّن و مشخّص و قابل تميز از همه ارواح ديگر بوده است و
1.آنچه در اين مقاله آمده تنها آراء و اقوال آن دسته از دانشمندان مهمّ شيعى است كه در بحث عالم ذرّ سخنى گفتهاند. پس بزرگانى كه در اينجا از آنان ذكرى به ميان نمىآيد يا به خاطر آن است كه در اين باره بحثى نكردهاند يا اينكه ما در جستجوى، خويش نتوانستيم به مباحث ايشان دست پيدا كنيم.
2.محقّق و مدرّس، حوزه علميّه قم.
