کشف پایههای اساسی و مهم بسترسازی برای این رویکرد و برنامه ریزی صحیح در جهت پیشبرد آن است.
پس از قرآن کریم _ که کتاب واحد و مصدر اساسی اندیشه اسلامی برای تمامی
فرق اسلامی به حساب میآید _ حدیث و علوم مرتبط با آن، از اهمیت بی بدیلی
برخوردار است.
اما در این حوزه تلاش در مسیر اتحاد اندیشهها و هماندیشی اندیشمندان اسلامی و متخصصان حوزههای مرتبط با دانش حدیث، کمتر صورت گرفته است؛ به گونهای که شاید بتوان گفت: این حوزه اندیشهای بیش از دیگر فضاهای فکری، نیاز به کار و تلاش برای ایجاد و پی گیری اندیشهای «تقریبی» را میطلبد.
نبود کارهای جدی در حوزه حدیث با هدفگذاری «تقریب مذاهب اسلامی» موجب آن شده است که این عرصه مسیر قهقرایی خود را به گونهای سپری کند که نه تنها موجب همگرایی و اتحاد اندیشههای فرق اسلامی نگردد، بلکه به عنوان یکی از سرچشمههای اختلاف میان اندیشمندان اسلامی عرض اندام نماید.
اختلاف در طُرُق دستیابی به نصوص معتبر _ پس از قرآن کریم که متواتر و مورد اتفاق همه مسلمین است _ یکی از زمینههای جدی بروز اختلافات مذهبی در حوزه حدیث است؛ چراکه هر فرقه به طرق خود برای وصول به متون معتبر تمسک کرده و طرق فرقههای دیگر را طرد نموده و نمیپذیرد!۱
از یک سو امامیه طریق اهل بیت: و اصحاب ایشان را معیار قرار داده و طرق حدیثی اهل سنت را غیر معتبر میشمارند، چنان که در مقام طعن یک راوی «عامی» بودن را به عنوان عامل تضعیف او بر میشمارند.۲
از سوی دیگر، اهل سنت نیز به اقوال و نقلهای صحابه و شاگردان ایشان
1.. البته تذکر این نکته لازم است که این مقاله به دنبال اثبات بی پایه بودن این نوع اندیشهها و توهمی بودن بسیاری از پیش فرضهای موجب اختلاف است و مستندات آن در صفحات بعد تبیین میگردد.
2.. موارد آن بسیار زیاد است، اما به عنوان نمونه ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۴۶: «حبیش بن مبشر أخو جعفر بن مبشر أبو عبد الله کان من أصحابنا، و روی من أحادیث العامة فأکثر»؛ الفهرست للطوسی، ص۲۵۶، شماره ۷۷۹ ـ ۳: «وهب بن وهب، أبو البختری، عامی المذهب، ضعیف»؛ رجال ابن الغضائری، ص۱۰۰، شماره ۱۵۱ ـ ۱: «وهب بن وهب بن عبد الله بن زمعة بن الأسود بن المطلب بن عبد العزی، أبو البختری، القاضی. کذاب، عامی»؛ خلاصة الأقوال، ص۳۲۴، شماره ۲۴: «أحمد بن عبد الله الأصفهانی الحافظ أبو نعیم _ بالنون المضمومة. قال شیخنا محمد بن علی بن شهرآشوب انه عامی» و ص۳۶۵، شماره ۱۱: «علی بن محمد المدائنی، عامی المذهب»...