موارد مکرر استعمال، زمانی مبنای تفسیر قرار می‌گیرد که ظاهر آیه، با یکی از شؤونی که مفسر برای پیامبر قایل است، منافات داشته باشد. این منافات‌ها اغلب در آیات عتاب به پیامبر صلی الله علیه و آله دیده می‌شود. آیات عتاب آیاتی است که پیامبر را به خاطر عملی که از ایشان سر زده یا احتمال دارد که سر بزند و یا تنها اندیشه آن از ذهن ایشان گذشته، مورد نکوهش قرار می‌دهد؛ به عنوان مثال، صاحب تفسیر مجمع البیان در تفسیر آیات: «وَ مَا کُنْتَ تَرْجُو أَنْ یُلْقَی إِلَیْکَ الْکِتَابُ إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّکَ فَلاَ تَکُونَنَّ ظَهِیراً لِلْکَافِرِینَ* وَ لاَ یَصُدُّنَّکَ عَنْ آیَاتِ اللهِ بَعْدَ إِذْ أُنْزِلَتْ إِلَیْکَ وَ ادْعُ إِلَی رَبِّکَ وَ لاَ تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکِینَ* وَ لاَ تَدْعُ مَعَ اللهِ إِلهاً آخَرَ لاَ إِلهَ إِلَّا هُوَ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُکْمُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ؛^۱و تو امیدوار نبودی که بر تو کتاب القا شود، بلکه این رحمتی از پروردگار تو بود. پس تو هرگز پشتیبان کافران مباش. و البته نباید تو را از آیات خدا بعد از آن که بر تو نازل شده است، باز دارند، و به سوی پروردگارت دعوت کن، و زنهار از مشرکان مباش. و با خدا معبودی دیگر مخوان. خدایی جز او نیست. جز ذات او همه چیز نابودشونده است. فرمان از آنِ اوست. و به سوی او بازگردانیده می‏شوید» که ظاهراً با مقام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله منافات دارد، این طور می‌گوید:
این آیات اگرچه خطاب به پیامبرند، اما مخاطب حقیقی، کسانی غیر از ایشان هستند. از ابن عباس روایت شده که می‌گفت همه قرآن از باب «إیاک اعنی و اسمعی یا
جارة» است.^۲
استناد طبرسی در استفاده از این قاعده، به اظهار نظر ابن عباس است، اما اغلب مفسران امامی در مواجه با این دسته آیات، روایات امام صادق علیه السلام و امام رضا علیه السلام را مبنا قرار می‌دهند. طبق بعضی از این روایات، همه آیات عتاب به پیامبر صلی الله علیه و آله از باب «ایاک اعنی» نازل شده، یعنی مخاطب واقعی آیات، فرد یا گروهی غیر از حضرت ایشان است. سؤال محوری این مقاله این است که آیا این دسته از روایات منسوب به اهل بیت علیهم السلام ، از نظر سند و دلالت در درجه‌ای هستند که مفسر را به خوانش غیر ظاهری کل آیات عتاب، مجاب کنند؟ یا این که حتی بعد از اثبات صحت انتساب، تنها اشاره‌ای دارند به این قاعده بلاغی مشهور که گاهی ممکن است مخاطب کلام، کسی غیر از مخاطب ظاهری جمله باشد؟ آیا اگر راه دیگری برای رفع منافات ظاهری آیات عتاب یا شبه عتاب با مقام پیامبر صلی الله علیه و آله ، با حفظ پایبندی و وفاداری به ظاهر آیات، بیابیم می‌توانیم از این قاعده