203
ميزان الحكمه ج 07

2577

ما يَجوزُ وَصفُ اللّهِ بِهِ

۱۲۴۴۵.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :كَيفَ يَصِفُ إلهَهُ مَن يَعجُزُ عَن صِفَةِ مَخلوقٍ مِثلِهِ ؟ ! ۱

۱۲۴۴۶.عنه عليه السلام :لا يُوصَف بِالأزواجِ ، و لا يَخلُقُ بِعِلاجٍ ، و لا يُدرَكُ بِالحَواسِّ ......... بَل إن كُنتَ صادِقا أيُّها المُتَكَلِّفُ لِوَصفِ رَبِّكَ ، فَصِف جَبرَئيلَ و مِيكائيلَ ، و جُنودَ المَلائكَةِ المُقَرَّبينَ ، في حُجُراتِ القُدُسِ مُرجَحِنّينَ ، مُتَوَلِّهَةً عُقولُهُم أن يَحُدّوا أحسَنَ الخالِقينَ ، فإنَّما يُدرَكُ بِالصِّفاتِ ذَوو الهَيئاتِ و الأدَواتِ ، و مَن يَنقَضي إذا بَلَغَ أمَدَ حَدِّهِ بِالفَناءِ . ۲

۱۲۴۴۷.عنه عليه السلام :لا تَقَعُ الأوهامُ لَهُ عَلى صِفَةٍ ، و لا تُعقَدُ القُلوبُ مِنهُ عَلى كَيفِيَّةٍ . ۳

۱۲۴۴۸.عنه عليه السلام :مَن وَصَفَهُ فَقَد حَدَّهُ ، و مَن حَدَّهُ فَقَد عَدَّهُ ، و مَن عَدَّهُ فَقَد أبطَلَ أزَلَهُ ، و مَن قالَ : «كَيفَ ؟» فقَدِ استَوصَفَهُ ، و مَن قالَ : «أينَ ؟» فقَد حَيَّزَهُ . ۴

2577

توصيفات مُجاز از خدا

۱۲۴۴۵.امام على عليه السلام :كسى كه از وصف آفريده اى مانند خود ناتوان است، چگونه تواند خداى خويش را وصف كند؟

۱۲۴۴۶.امام على عليه السلام :به جفتها وصف نمى شود و در آفرينش موجودات نيازى به تمرين و [استفاده از] ابزار ندارد و با حواسّ درك نمى شود ......... اى كسى كه متكلّفانه در وصف پروردگارت مى كوشى! اگر راست مى گويى ، جبرئيل و ميكائيل و سپاه فرشتگان مقرّب را وصف كن؛ همانها كه در غرفه هاى پاك در برابر سلطنت و عظمت خدا بر خود لرزانند و خردهايشان در وصف بهترين آفرينندگان متحيّر است ؛ چه آن كه تنها موجوداتى با صفات درك مى شوند كه داراى شكل و شمايل و ابزار و وسايل هستند و نيز كسى [قابل شناختن است] كه چون مدّتش به سر آيد و به نقطه پايان خود رسد، فانى شود.

۱۲۴۴۷.امام على عليه السلام :اوهام، به درك صفتى از او نمى رسند و خردها به كيفيّتى از او پى نمى برند.

۱۲۴۴۸.امام على عليه السلام :هر كه خدا را وصف كند، براى او حدّ و مرز قائل شده است و هر كه برايش حدّ و مرز قائل شود، او را شمرده است (برايش اجزاء قائل شده است) و هركه او را بشمارد، ازلى بودنش را باطل ساخته است. كسى كه پرسيد: «چگونه است»،بى گمان او را وصف كرده است و كسى كه پرسيد: «كجاست» او را در مكان قرار داده است.

1.نهج البلاغة : الخطبة ۱۱۲.

2.نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۲ .

3.نهج البلاغة : الخطبة ۸۵ .

4.نهج البلاغة : الخطبة ۱۵۲.


ميزان الحكمه ج 07
202

۱۲۴۳۹.عنه عليه السلامـ في الدّعاءِ ـ: عَجَزَتِ العُقولُ عَن إدراكِ كُنهِ جَمالِكَ ، و انحَسَرَتِ الأبصارُ دونَ النَّظَرِ إلى سُبُحاتِ وَجهِكَ، و لَم تَجعَلْ لِلخَلقِ طَريقا إلى مَعرِفَتِكَ إلاّ بِالعَجزِ عَن مَعرِفَتِكَ . ۱

۱۲۴۴۰.الإمامُ الرِّضا عليه السلام :كُنهُهُ تَفريقٌ بَينَهُ و بَينَ خَلقِهِ . ۲

2576

عَجزُ القَلبِ وَ البَصَرِ عَنِ الإحاطَةِ بِهِ

۱۲۴۴۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :عَظُمَ عَن أن تَثبُتَ رُبوبِيَّتُهُ بِإحاطَةِ قَلبٍ أو بَصَرٍ . ۳

۱۲۴۴۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ في قولِهِ تَعالى:«لا تُدْرِكُهُ الأبصارُ ......... »ـ: إحاطَةُ الوَهمِ . ۴

۱۲۴۴۳.الإمامُ الرِّضا عليه السلامـ في صِفَةِ اللّهِ سُبحانَهُ ـ: هُوَ أجَلُّ مِن أن يُدرِكَهُ بَصَرٌ ، أو يُحيطَ بِه وَهمٌ ، أو يَضبِطَهُ عَقلٌ . ۵

۱۲۴۴۴.الإمامُ الجوادُ عليه السلامـ أيضا ـ: أوهامُ القُلوبِ أدَقُّ مِن أبصارِ العُيونِ ، أنتَ قَد تُدرِكُ بِوَهمِكَ السِّندَ و الهِندَ و البُلدانَ الّتي لَم تَدخُلْها و لا تُدرِكُها بِبَصَرِكَ ، فأوهامُ القُلوبِ لا تُدرِكُهُ فكَيفَ أبصارُ العُيونِ ؟ ! ۶

۱۲۴۳۹.امام زين العابدين عليه السلامـ در دعا ـگفت : خردها از رسيدن به كنه جمال تو در ماندند و ديدگان، تاب ديدن انوار و عظمت وجه تو را نياوردند و براى خلايق راهى به سوى شناخت خودت قرار ندادى، مگر همان درماندگى از شناختت .

۱۲۴۴۰.امام رضا عليه السلام :كنه او، جدا كننده ميان او و آفريدگان اوست.

2576

ناتوانى دل و ديده از احاطه بر او

۱۲۴۴۱.امام على عليه السلام :بزرگتر از آن است كه ربوبيّتش با احاطه دل يا ديده ثابت شود.

۱۲۴۴۲.امام صادق عليه السلامـ درباره آيه «ديدگان او را درنمى يابند ......... » ـفرمود : مقصود احاطه وهم است.

۱۲۴۴۳.امام رضا عليه السلامـ در وصف خداوند سبحان ـفرمود : او والاتر از آن است كه ديده اى دريابدش، يا در وهمى بگنجد، يا خردى فراچنگش آورد.

۱۲۴۴۴.امام جواد عليه السلامـ نيز درباره همين آيه ـفرمود : اوهام دلها تيزتر از نگاههاى چشمهاست.
گاهى اوقات تو با نيروى وهم خود به سند و هند و كشورهايى كه نرفته اى سير و سفر مى كنى، در صورتى كه با چشم خود آنها را نمى بينى. حال ، [همين ]اوهامِ دلها، خداى را در نمى يابد چه رسد به نگاههاى چشمها!

1.بحار الأنوار : ۹۴/۱۵۰/۲۱ .

2.التوحيد : ۳۶/۲ .

3.نهج البلاغة : الكتاب ۳۱ .

4.التوحيد : ۱۱۲/۱۰.

5.التوحيد : ۲۵۲/۳ .

6.التوحيد : ۱۱۳/۱۲.

  • نام منبع :
    ميزان الحكمه ج 07
    سایر پدیدآورندگان :
    شیخی، حمید رضا
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    هفتم
تعداد بازدید : 568154
صفحه از 575
پرینت  ارسال به