63
شعله هاي سرد (بررسی حسادت در قرآن و حدیث)

جُبِلَ الْمُؤمِنُ عَلى كُلِّ طَبيعَةٍ إلاّ الْخِيانَةَ والْكِذْبَ . 1 مؤمن ، ممكن است هر عادت ناپسندى داشته باشد، مگر خيانت و دروغ.
برخى ديگر از احاديث هم ، منافقان را مذمّت و تقبيح نموده و آنان را پست تر از كافر دانسته اند؛ چرا كه آنان داراى سه صفت مذموم، از جمله خيانت اند. 2 حسود كه آرزومند نابودى نعمت و امتياز شخص مورد حسادت است، سعى مى كند حتّى از پست ترين راه هاى ممكن، اين نيّت پليد را عملى سازد، هرچند از طريق خيانت باشد. بنا بر اين، حسود كه داراى همّتى ناچيز است ـ چنان كه مولاى متّقيان ، امام على عليه السلام ، به آن اشاره فرموده است 3 ـ انسانى زبون است؛ زيرا ارزش هر فرد، به اندازه همّت اوست 4 و از انسان هاى زبون، تنها مى توان انتظار كارهاى پست داشت و به قول معروف ، از كوزه همان برون تراود كه در اوست. به همين جهت، از حسود، هيچ گونه خيرخواهى نبايد انتظار داشت 5 و به او نبايد اعتماد نمود .

5 . دروغگويى

علامت ديگر حسود، اين است كه دروغ مى گويد. ۶ اگر شخصى، دروغگويى صفت او شد، از انسانيت برهنه مى شود؛ زيرا خصوصيت انسان، به سخن گفتن است و كسى كه معروف به دروغگويى باشد ، سخنانش مورد اعتماد نخواهد بود و كسى كه سخنش مورد اعتماد نباشد، لاجرم

1.المكاسب المحرّمة ، امام خمينى رحمه الله ج ۲ ، ص ۷۴ .

2.دائرة المعارف تشيّع ، ج ۷، ص ۳۵۶ .

3.امام على عليه السلام مى فرمايد : «مِنْ صِغَرِ الهِمَّةِ حَسَدُ الصَّديقِ عَلَى النِعْمَةِ ؛ حسادت دوست بر نعمت ، از پستى همّت است » (غرر الحكم ، ح ۹۲۵۶ ) .

4.امام على عليه السلام مى فرمايد : «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلى قَدْرِ هِمَّتِهِ ؛ ارزش هر كس ، به اندازه همّت اوست» (نهج البلاغة ، حكمت ۴۷) .

5.امام صادق عليه السلام مى فرمايد : « خَمْسٌ مِنْ خَمْسَةٍ مُحالٌ : النَّصيحَةُ مِنَ الْحاسِدِ ... ؛ پنج چيز از پنج كس ، نشدنى است : خيرخواهى از حسود ، ... » (الخصال ، ج ۱، ص ۲۶۹، ح ۵ ) .

6.رجال النجاشي ، ص ۳۴ ، الرقم ۷۲ ، خلاصة الأقوال ، ص ۳۷ ، الرقم ۲ . ، وفيه ما لا يخفى . وقال النجاشي : أخبرنا محمّد بن محمّد ، عن أبيالحسن بن داود ، عن أبيه ، عن محمّد بن جعفر المؤدب ، عن محمّد بن أحمد بن يحيى ، عن علي بن الريّان ، قال : كنّا في جنازة الحسن ... ، ثمّ قال : [ قال ]ابن داود في تمام الحديث : فدخل [ علي ] ابن أسباط فأخبره محمّد بن الحسن بن الجهم الخبر ، فقال : فأقبل علي بن أسباط يلومه ... رجال النجاشي ، ص ۳۵ ، الرقم ۷۲ .وكأنّ فاعل قال في قوله « قال : فأخبرت » ، وفاعل قال في قوله « قال : وكان واللّه ... إلى آخره » علي بن الريّان نقد الرجال ، ج ۲ ، ص ۴۸ ، الرقم ۱۱۱ .


شعله هاي سرد (بررسی حسادت در قرآن و حدیث)
62

بايد بر مصيبت زده ترحّم كرد، او را دستگيرى و يارى نمود، در غمش شريك شد و دردى را از دلش بيرون برد.
فطرت انسانى اقتضا مى كند كه انسان از ديدن رنج ديگران رنجيده شود؛ ولى براى حسود، رنج ديگران، گنج است. ۱ او از آزار رساندن به مصيبت زدگان و شماتت آنها دست بردار نيست. پس، اين صفت نيز دليلى ديگر بر حقارت حسود است و حكايت از درماندگى او مى كند.

4. خيانت

خيانت، اسم مصدر از مادّه « خَوَن » است و در لغت، به معناى آن است كه شخص در آنچه او را در نگهدارى از آن، امين دانسته اند، خيانت ورزد. 2 البتّه معناى اين اصطلاح در قرآن و فقه، كمى تعميم يافته و شامل مطلق تعدّيات انسان از حد و مرز شرعى، تجاوز به حقوق ديگران و عدم رعايت حقّ حقيقى (تكوينى) و اعتبارى پروردگار يا انسان است. 3 در حديثى، امام صادق عليه السلام مى فرمايد كه يكى از نشانه هاى حسود، اين است كه خيانت مى كند. 4 اين صفت، از رذايل و خوى هاى پليد است كه دين اسلام، پيروان خود را سخت از آن بر حذر داشته است. خداوند در سوره انفال مى فرمايد:
«إِنَّ اللَّهَ لاَ يُحِبُّ الْخَآئِنِينَ. 5 خداوند، خيانتكاران را دوست ندارد» .
امام صادق عليه السلام مى فرمايد :

1.آل عمران ، آيه ۱۲۰ .

2.معجم الفروق اللغويّة .

3.دائرة المعارف تشيّع، ج ۷، ص ۳۵۶.

4.امام صادق عليه السلام مى فرمايد : « قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ : ... لِلْحاسِدِ ثَلاثُ عَلاماتٍ يَخُونُ... ؛ لقمان به پسرش گفت : ... براى حسود ، سه نشانه است : خيانت مى كند ، ... » (الخصال، ج ۱، ص ۱۲۱، ح ۱۱۳) .

5.انفال، آيه ۵۸ .

  • نام منبع :
    شعله هاي سرد (بررسی حسادت در قرآن و حدیث)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 45725
صفحه از 168
پرینت  ارسال به