33
امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری

به هنگام جستجو در احوال جناب حمزة بن موسى عليه السلام نكته قابل توجهى به چشم مى خورد و آن ، اينكه اكثر كسانى كه درباره ايشان قلم زده اند ، نقل كرده اند كه اسكندر بيك منشى در عالم آراى عباسى مى نويسد :
نسب اين سلسله جليله به جناب حمزة بن موسى عليه السلام منتهى و مدفن وى در قريه اى از قراى شيراز است و سلاطين صفويه بر روى تربت او بقعه رفيعى بنا نهاده ، موقوفات بسيارى هم براى آن قرار داده اند . ۱
با مراجعه به كتاب عالم آراى عباسى و جستجو در صفحات آن و حتى چاپهاى متعدد آن نشانى از آنچه ناقلان مطلب ياد شده آورده اند يافت نمى شود ، بلكه آنچه در ابتداى جلد اول كتاب آمده است ، چنين است :
سلسله انتساب ... به اتفاق علماى انساب از اولاد نامدار حضرت كاظم عليه السلام نسب همايونى به امامزاده عالى مقام ، ابوالقاسم حمزه كه به قول اصح در سوسفيد تُرشيز مدفون و مرقد شريفش مطاف مردم آن ولايت است ، منتهى مى گردد . ۲ ظاهرا سر اين خطاى فراگير آن است كه كتاب عالم آراى عباسى در اختيار نويسندگان كتب ياد شده در پانوشت اين صفحه نبوده ، آنها به نقل جنّة النعيم اعتماد كرده اين مطلب را از آنجا نقل كرده اند .
افزودنى است كه صحت ادعاى اسكندر بيك منشى نيز بررسيدنى است ، كه در صفحات آتى بدان پرداخته خواهد شد .
نكته قابل توجه آنكه ظاهرا در عبارت كتاب تحفة الازهار نيز تصحيفى صورت پذيرفته و بايد سوسفيد ترشيز مراد كتاب باشد ، نه سوسعر ترتسبر ، ۳ به قرينه آنكه وى محل روستا را خراسان دانسته و در خراسان چنين محلى شناخته نشده ، بلكه

1.بدر فروزان ، ص ۵۹ ؛ منتهى الآمال ، ج ۳ ، ص ۱۵۶۷ ؛ امامزادگان رى ، ج ۱ ، ص ۳۴۲ ؛ انوار المشعشعين ، ج ۲ ، ص ۲۵۵ ؛ اختران تابناك ، ص ۲۱۳ ؛ جنّة النعيم ، ص ۴۸۵ ؛ بدايع الانوار ، ص ۱۸۶ (به نقل از امامزادگان رى) ؛ زندگانى امام موسى كاظم عليه السلام ، ج ۲ ، ص ۲۷۵ .

2.عالم آراى عباسى ، ج ۱ ، ص ۱۷ .

3.تحفة الازهار ، ج ۲ ، ص ۳۲۲ .


امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
32

موسى عليه السلام ذكر شد بزنيم ، مى بينيم كه هر كدام از نويسندگان براى اثبات صحت ادعاى خود دلايلى اقامه كرده و درصدد پاسخ به ساير نظريات و ردّ آنها بوده اند . اكنون نظريات تحليلى هركدام از نويسندگان را نقل كرده ، از كنار هم قرار دادن استدلالها سعى مى نماييم تا به نظر درست تر برسيم .

الف . كاشمر ( تُرشيز)

صاحب بدر فروزان مى نويسد :
نسبت به مدفون بودن حمزة بن امام موسى الكاظم عليه السلام در ترشيز سند و مدرك و حتى قول صريحى هم از علماى انساب و رجال ديده نمى شود ، جز آنكه در طى حالات حمزه و تعيين مدفن آن جناب ضمن نقل اختلافاتى كه در محل دفن آن امامزاده بين علماى انساب راه يافته ، بدين قول هم اشاره گرديده ، مى نويسند : «و برخى مدفن آن جناب را در ترشيز دانسته اند» . ولى اين عده كيانند و مدركشان چيست ، معلوم نيست . و ما منكر نيستيم كه در ترشيز هم امامزاده اى به نام حمزه وجود دارد ؛ ولى اين حمزه كيست و نسبتش چيست ، جاى تأمل است . و به گفته و عقيده عوام هم كه ناشى از وجود يك بقعه منتسب به حمزه در ترشيز باشد و يا مثلاً مولود از اظهارات خدام آن بقعه دائر بر اينكه اين حمزه ، همان حمزة بن موسى الكاظم عليه السلام است گردد ، نمى توان اعتماد و اتكا نمود . و على هذا ، اين عقيدت به كلى بى اصل و اصولاً بدان توجهى نشايد . ۱
ملا هاشم خراسانى مى نويسد :
بقعه و بارگاهى كه در باغمزار ترشيز بنا شده است ، به حضرت حمزه فرزند موسى بن جعفر عليه السلام منسوب است . ۲
ايرج افشار سيستانى مى نويسد :
زيارتگاه و بارگاهى كه در باغمزار كاشمر بنا شده است ، به حضرت حمزه ، فرزند موسى بن جعفر عليه السلام منسوب است .

1.بدر فروزان ، ص ۶۲ .

2.منتخب التواريخ ، ص ۷۰۷ .

  • نام منبع :
    امامزادگان و زيارتگاه های شهر ری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 174644
صفحه از 336
پرینت  ارسال به