71
روح و ريحان ج3

حاضر مى شود ، پس هر آنكه در صبح و شام دعاء عديله را بخواند در زمان مردن از مكر و وسوسه وى ايمن مى گردد ۱ .
و هر كس مى خواهد دعاء مسطور يعنى عديله را از كتاب « منهاج العارفين » ۲ بخواند .
و مى توان گفت : اين صفت غير مرضيه كه عدول و انصراف از حق است خود شيطانى از شياطين و ملكه اى از ملكات نفسانيه باشد ، نعوذ باللّه وبالائمة منه .
خلاصه از كتاب مذكور عرض مى كنم : ائمه هدى عليهم السلام بسيار از عديله استعاذه جسته اند ۳ . پس تو را لازم است ادله ايمان و اصول اسلامت را حاضر داشته باشى و مكرر در قرائت آن متذكر شوى كه مبادا بغتةً پيك حق تعالى آيد و آنچه مرضىّ خداوند است از تو بظهور نرسد ، پس بخوان : الّلهُمَّ ! يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ، إِنِّى قَدْ أَوْدَعْتُكَ يَقِينِى هذَا وَثَباتَ دِينِى وَأَ نْتَ خَيْرُ مُسْتَوْدَعٍ، وَقَدْ أَمَرْتَنا بِحِفْظِ الْوَدائِعِ، فَرُدَّهُ عَلَيَّ وَقْتَ حُضُورِ مَوْتِى ۴ .
و البته كسى گوهر قيمتى داشته باشد و به شخص امينى بسپارد هر وقت استرداد كند با كمال سلامتى به او تسليم نمايد .

1.مرحوم علامه تهرانى در ذريعه ۸/۱۹۳ شماره ۷۵۸ تصريح مى كند كه : دعاى عديله انشاء بعضى از علماء است و آنچه با عنوان دعاى عديله مشهور است عين آن الفاظ روايت نشده ، لكن فقرات آن مأخوذ از ادعيه است .

2.« منهاج العارفين فى شرح كلام اميرالمؤمنين » همان شرح نهج البلاغه ابن ميثم بحرانى است . بنگريد به : مقدمه شرح مئة كلمه ، ابن ميثم : ۹ ، ذريعه ۱۴/۴۱ پس از شماره ۱۶۴۸ . البته در صورتى كه ابن ميثم اين مطالب را در شرح مذكور نقل كرده باشد اول كسى است كه دعاى عديله را ذكر كرده چون وى متوفاى ۶۷۹ است و فخر المحققين كه دعاى عديله از ارشاد المسترشدين وى نقل شده درگذشته سال ۷۷۱ مى باشد . شايد هم مراد مؤلف « منهاج العارفين ومعراج العابدين » سيد محمد حسن عسكرى سمنانى است كه باب سوم تا دهم آن در ادعيه مى باشد ( ذريعه ۲۳/۱۶۷ ) و سال ۱۲۶۶ در تهران چاپ شده و ممكن است مؤلف از آن سود جسته باشد . در اين صورت اولين كسى كه دعاى عديله را نقل كرده احتمالاً فخر المحققين مى باشد .

3.چنانچه از امام صادق عليه السلام نقل شده كه در سجده مى فرمودند : « الالهُمَّ ! ّنى اعوذ بك من العديلة » . بنگريد به : مستدرك الوسائل ۵/۱۴۳ ح ۵۵۲۲ .

4.مستدرك سفينة البحار ۷/۱۲۲ ، منازل الآخرة : ۱۱۵ .


روح و ريحان ج3
70

و در روايتى است : « كلمات فرج بر آنها بخوانيد و اسامى امامها را يك يك به آنها عرضه داريد تا بشنوند و بخوانند ، پس از زهاق روح فائده ندارد » ۱ .
و ايضاً مرويست : « هر آن كس در اوقات صلوات كه منظور نظر عزرائيل است متذكر شهادتين و عقايد حقّه خود شود در زمان احتضار ملك الموت شيطان را مى راند » .

در سند و مأخذ دعاء عديله است

و جمعى از دوستان مأخذ و سندى از براى دعاء عديله از داعى مسألت كردند در اين وقت بخاطر آوردم آنچه مرحوم سيد هاشم بحرانى در كتاب « معالم الزلفى » نقل كرده است از كتاب « ارشاد المسترشدين » كه صاحب كتاب مذكور فرمود : ولنختم رسالتنا هذه بمسألة مباركة نافعة وهى أن العَديلَة تقَعُ عند الموت ۲ . پس شيطان در نزد محتضر مى آيد و مى خواهد او را عدول بدهد از ايمان به كفر .
و در كتاب « مجمع البحرين » ۳ فرمود : در فقره دعاء مرويست : « نعوذ بك من العديلة عند الموت »۴ ، يعنى : پناه مى برم بتو ـ اى پروردگار من ! ـ از اينكه عدول از حق كنم در زمان مردن .
و اهل لغت مى گويند : عدل عن الطريق عدولاً : مال عنه وانصرف .
پس معنى عدول و عديله آن ميل كردن و گذشتن از راه حق و صواب است ، بناءً على ذلك عديله صفت شخص صاحب دين است . و در بعضى از كتب مشهوره مذكور است : عديله اسم شيطانيست كه موكل بر اخذ دين هر مسلمانى است در حين احتضار محتضر

1.قريب بدين مضمون بدون استناد به روايتى ، در مقنعه شيخ مفيد : ۷۳ ـ ۷۴ مذكور است ، نيز احكام النساء ، شيخ مفيد : ۵۹ ، النهاية ، شيخ طوسى : ۳۰ .

2.مستدرك سفينة البحار ۷/۱۲۲ ، وى تصريح كرده كه صاحب ارشاد المسترشدين ، فخر المحققين فرزند علامه حلى است .

3.مجمع البحرين ۳/۱۳۴ ماده ( عدل ) .

4.نيز بنگريد به : اقبال الاعمال : ۶۳۲ ، بحار الانوار ۹۸/۳۸۳ ح ۳ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 173945
صفحه از 427
پرینت  ارسال به