مباحث كتاب

مباحثى كه ميرداماد در تعليقه خود بدانها پرداخته, عبارت اند از:
1. بحث هاى لغوى. او در بعضى از موارد, به نقد ديدگاه هاى لغويان پرداخته و تبحّر خود را در مباحث لغوى نمايانده است. تعليقه نگار درباره صفّين, در نقد ديدگاه صاحب «القاموس المحيط» مى نويسد:
من تغاليط صاحب «القاموس» ـ و هو رجل يتغبّب و يتغرّب فتارة يتطبّب و تارة يتعرّب ـ أنْ قد حسب صِفّين كسِجّين. فصار ذلك من الأغاليط العامية. ^۱
او معتقد است كه صَفّين, جمع سالم است و براى موضعى كه جنگ با قاسطين در آن درگرفت, عَلَم شده است.
2. بحث هاى تفسيرى كه به برخى از آنها اشاره خواهيم كرد.
3. بيان تصحيفاتى كه در الفاظ روايات صورت پذيرفته است. در قسمت هاى مختلف كتاب «كافى», مشاهده مى شود كه بعضى از الفاظ احاديث, به صورتى ناصحيح درج شده است. از جمله اين موارد, تصحيفى است كه در روايت پانزدهم از باب «رواية الكتب والحديث» رخ داده است. ميرداماد, عقيده مند است كه عبارت «فلم ترو عنهم» با واو غير مشدّد, غلط است و صحيح آن «فلم نُرَوَّ عنهم» با نون مضموم و راى مفتوح و واو مشدّد مفتوح است كه صيغه متكلّم مع الغير است يا با تاى مضموم كه مؤنث غايب است. مصدر اين كلمه, «ترويه» به معناى رخصت است.
  مورد ديگر, كلمه «غان» در باب «البدع والرأى والمقاييس» است كه «عان» آمده است و از تحريفات و تصحيفات زشت به شمار مى رود.
4. بحث هاى رجالى. اين بخش, بسيار گسترده است و لازم است به خاطر اين كه ميرداماد, تعليقاتى بر كتاب «رجال الكشّى» نيز نوشته است, بحث مستقلى اين زمينه صورت پذيرد.
5. شرح و تفسير روايات. او در اين بخش, از مسائل مختلف فقهى, تاريخى, فلسفى, عرفانى و… بهره جسته است.
6. استفاده از روايات ساير كتب روايى. ميرداماد با استفاده از رواياتى كه در ساير كتب حديثى آمده اند, به شرح و توضيح روايات كتاب «كافى» پرداخته است.
به منظور شناساندن كتاب, به برخى از تعليقات ميرداماد اشاره مى شود:

نگاهى به «التعليقة على الكافى» ميرداماد

قاسم جوادى

همان گونه كه در دهمين شماره اين فصل نامه, در معرفى كتاب «الرواشح السماوية» گفته شد, علاوه بر اشتهار ميرداماد (محمد باقر بن محمد حسينى استرآبادى ـ م1041ق ـ) در علوم عقلى, بخش وسيعى از تأليفات او در زمينه فقه و حديث است.
يكى از نوشته هايى كه وى در زمينه علوم نقلى به رشته تحرير در آورده است, كتاب «التعليقة على الكافى» است. آن گاه كه ميرداماد درصدد نگاشتن تعليقه اى بر كتاب «كافى» برآمد, دريافت كه بررسى اسناد روايات, بر بررسى متون و مضامين آنها مقدم است. به همين مناسبت, تصميم گرفت ابتدا در مجموعه اى موسوم به «الرواشح السماوية», از علم درايه و احوال رواتْ سخن به ميان آورد و سپس به نوشتن تعليقات خود بر متون روايات «كافى» شريف بپردازد.

ميرداماد, نام كتاب خود را «التعليقة على الكافى» نهاد. اين كتاب در سال 1403ق, با تحقيق آقاى سيّدمهدى رجايى
  در 28+405صفحه در قم منتشر شده است. راقم اين سطور درصدد است تا در اين مقاله, به معرفى اين كتاب بپردازد.
با بررسى كتاب, متوجه مى شويم كه ميرداماد, توفيق يافته تا بر روايات كتاب هاى «العقل والجهل», «فضل العلم», «التوحيد» و يك روايت از كتاب «الحجة», تعليقاتى بنگارد و از بقيه كتاب, بازمانده است.