حديث سفينه در کتاب‌هاي اهل سنّت

حکمت جارح صبر الرحمه ^۱

چکيده:

حديث سفينه يکي از احاديث نقل شده از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم است که در مصادر شيعه و اهل سنت وارد شده است. مضمون اين حديث اين است که هر کس از اهل بيت پيامبر عليهم السلام پيروي کند، رستگار مي‌شود و کساني که از ايشان تبعيت نکنند، هلاک مي‌گردند.
در اين نوشتار با بررسي طرق مختلف اين حديث و بررسي اسناد آن، به ايرادهايي که ابن تيميه، الباني و ديگران بر اين حديث گرفته‌اند، پاسخ داده شده است.

کليد واژه‌ها: حديث سفينه، اهل بيت، ابن تيميه، الباني، رجال اهل سنت، نقد سند.

درآمد

مسأله امامت و خلافت از مهم‌ترين مسائل پيچيده پس از وفات رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است؛ زيرا در پي آن، امت اسلامي به دو گروه تقسيم شد. گروهي معتقدند امامت، منصبي الهي است که از طريق نصّ، معين مي‌شود و انسان‌ها در هر محيطي که باشند، نمي‌توانند در تعيين آن دخالتي داشته باشند. گروه ديگر بر اين باورند که خلافتِ پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فقط از راه شورا و انتخابات معين مي‌گردد. بدين‌سان اختلافات بسياري، در امور مهمي که به زندگي مسلمانان مربوط است، پديدار گرديده است که شايد مهم‌ترين آنها شناخت منبع صحيح اخذ مسائل عقيدتي و شرعي باشد.
اگر به دقت بينديشيم، مي‌بينيم که ديدگاه دوم با مشکلاتي مواجه است که معتقدان به آن نمي‌توانند از آن رهايي يابند. آنها در مسأله خلافت عمر بن خطاب ـ که با دستور صريح ابوبکر بدين منصب رسيد ـ به ديدگاه خود ملتزم نيستند. همچنين در مسأله خلافت عثمان ـ که عمر شورا را در شش نفر محصور ساخت و مقرر کرد که به هنگام تساوي دو گروه، نظر گروهي که عبد الرحمان بن عوف در ميان آن است، مقدم باشد ـ نيز به ديدگاه انتخابي بودن خليفه ملتزم نيستند. در خصوص بقيه خلفا، يعني امويان و عباسيان نيز بايد گفت که خلافت يا از طريق وراثت به آنها رسيده است و يا آن را با زور شمشير به چنگ آورده‌‌اند.