287
در پرتوِ حديث

اسلامى هستند و حوزه علمى قم را در قرن هاى دوم ، سوم و چهارم ، پديد آورده و رونق بخشيدند.
پدر احمد بن اسحاق و برادرش ، ابو الحسن على بن اسحاق ، هر دو از زمره راويان موثق هستند . ۱ پدر ، از راويان و اصحاب امام صادق و امام كاظم عليه السلام است و برادر ، در دوره امام رضا عليه السلام و امام جواد عليه السلام است. برادر ، تأليفى نيز داشته كه احمد بن خالد برقى ، آن را روايت كرده است . ۲
احمد بن اسحاق ، پسرى نيز به نام على داشته كه در اسناد برخى روايات ، نام او آمده و مى توان او را در شمار راويان شيعى به حساب آورد . ۳
برخى عموزادگان و ديگر خويشان احمد بن اسحاق نيز ، در زمره راويان و محدثان بزرگ شيعه هستند كه نام و شرح حال آنان ، در كتاب هاى رجال و تراجم آمده است . ۴

شخصيت اجتماعى

احمد بن اسحاق ، چنان مشهور بوده است كه نجّاشى در ضمن شرح حال پدرش مى نويسد :
«و ابنه احمد بن اسحاق ، مشهور» ۵ . يعنى به جاى آن كه در تعريف پسر ، از سابقه پدر كمك گيرد ، در معرفى پدر ، به شهرت پسر ارجاع مى دهد و اين ، جاى استبعاد و انكار ندارد ؛ زيرا احمد بن اسحاق به تصريح رجال شناسان متقدّم شيعه ، وكيل چند تن از أئمه عليهم السلام و واسطه ارتباطى ايشان با شيعيان بوده است .
همچنين نجاشى و شرح حال نگاران ديگر ، مانند شيخ طوسى و محمّد بن عمر كشّى ، اوصاف بلندى را در بيان جايگاه او آورده اند كه هر يك به تنهايى ، مى تواند او را از بزرگان

1.ر . ك : فهرست نجاشى ، ص ۷۲ ، ش ۱۷۴ و ص ۲۷۹ ، الفهرست ، ص ۵۵ ، ش ۵۵ و ص ۱۵۸ ، ش ۳۹۷ .

2.فهرست نجاشى ، ص ۲۸۰ ، ش ۷۳۹ .

3.كافى ، ج ۵ ، ص ۱۵۲ ، ح ۱۷ .

4.ر . ك : فهرست نجاشى و ديگر كتب رجال ذيل عنوان هاى اسحاق بن آدم ، احمد بن ادريس و احمد بن محمّد بن عيسى ، احمد بن عبد اللّه بن عيسى بن الحسن و ...

5.فهرست نجاشى ، ص ۷۳ ، ش ۱۷۴ .


در پرتوِ حديث
286

بزرگ قميان

«نگاهى به زندگى احمد بن اسحاق اشعرى»

چكيده

احمد بن اسحاق اشعرى . بزرگ قميان در قرن دوم و سوم هجرى و از اصحاب خاصّ امام حسن عسكرى عليه السلام بوده است . او وكيل چند تن از ائمه متأخر عليهم السلام بوده و شخصيّت اجتماعى و علمى بزرگى داشته است .
اين مقاله ، با بهره گيرى از دو دانش رجال و تاريخ ، سيمايى را با فاصله بيش از هزار سال از اين محدّث جليل القدر ترسيم كرده است . شخصيّت علمى او را با بررسى استادان ، شاگردان و آثار و احاديش و مكانت اجتماعى او را از طريق ارتباطات متعددش با امامان عليهم السلام به كاوش و نمايش نهاده ايم .

هويت و تبار

ابو على ، احمد بن اسحاق بن عبداللّه بن سعد بن مالك بن أحوص اشعرى قمى ، از شخصيّت هاى بزرگ شيعى مذهب در اواخر سده دوم و اوايل سده سوم هجرى است . ۱ او ، از معدود افرادى است كه در روزگار چهار امام متأخر شيعه زيست و با همه آنان ارتباط داشت و مورد وثوق و تأييد همه آنها قرار گرفت.
احمد ، از طايفه بزرگ اشعريان قم است. طايفه اى كه از بانيان قم در دوره تمدن

1.ر . ك : فهرست أسماء مصنّفى ، نجاشى ، ص ۹۱ ، ش ۲۲۵ ، الفهرست ، طوسى ، ص ۷۰ ، ش ۷۸ ، قاموس الرجال ، تسترى ، ج ۱ ، ص ۳۹۳ ، ش ۲۹۱ ؛ تسترى احتمالات ديگرى در نسب اجداد احمد بن اسحاق ابراز كرده است .

  • نام منبع :
    در پرتوِ حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 299524
صفحه از 410
پرینت  ارسال به