حضرت عبدالعظيم عليه السلام از نگاهى ديگر ^۱

محمد سروش محلاتى

حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام از اصحاب امام جواد و امام هادى عليه السلام است و در نزد فقها و محدثان، مورد اعتماد بوده، رواياتش پذيرفته شده است. هيچ يك از علماى رجال قدحى درباره او ذكر نكرده، و بلكه جملگى او را ستوده اند، تا جايى كه جلالت قدر، ايمان و تقواى وى امرى مسلّم شمرده شده است. ولى متأسفانه براى شناخت شخصيت علمى اين راوى بزرگوار اسناد معتبر كافى در اختيار نداريم، و آنچه درباره وى ذكر شده است، براى پاسخ به بسيارى از سؤالات كافى نيست.
آيا عبدالعظيم حسنى در فقه و كلام، مانند هشام بن حكم و محمد بن مسلم، در رتبه نخست قرار دارد؟ آيا عبدالعظيم حسنى از راويان كثيرالروايه است و در نشر احاديث اهل بيت موقعيت ممتازى داشته و روات فراوانى از وى اخذ حديث كرده اند؟
آيا آن جناب از مؤلّفانى است كه با تأليفات خود، در حفظ معارف تشيع، نقش مؤثرى ايفا نموده است؟