خطبة البيان و خطبه هاى منسوب به امير مؤمنان(ع)

؛ مصطفى صادقى

سخنان و كلمات گهربار امير بيان و مولاى متقيان، حضرت على(ع) منحصر به نهج البلاغة نيست. آنچه سيّد شريف رضى جمع نموده، همان گونه كه از نامش پيداست، خطبه ها و كلماتى است كه از فصاحت و بلاغت بالايى برخوردار بوده، نسبت به ديگر سخنان آن حضرت، جلوه ادبى بيشترى دارد. با اين حال، در منابع قديم و جديد، خطبه هايى به آن امام بزرگوار منسوب است كه خالى از فصاحت و بلاغت نيست، ولى در نهج البلاغة نيامده است. غالب اينها، بخصوص آنچه در منابع كهن و معتبر وجود دارد، قابل انكار نيست، اما در صدور برخى از خطبه ها و كلمات از آن حضرت، ترديد جدى وجود دارد و علما و نويسندگان، به فراخور مبناى حديثى خود، در ردّ و قبول آنها سخنانى گفته اند.
از جمله آنها، خطبه ها و بياناتى است كه به ملاحم و پيش گويى هايى درباره آينده، اختصاص دارد. طولانى ترين، مشهورترين و در عين حال، غيرقابل اعتمادترين آنها خطبه البيان است. با آنكه تاكنون درباره اين خطبه مطالب زيادى گفته شده، اما از آنجا كه هنوز اين خطبه موافقان و طرفدارانى دارد، لازم است به نقد آن بيشتر پرداخته شود. البته اين نوشتار به خطبة البيان اختصاص ندارد، بلكه چند خطبه ديگرِ منسوب به امير مؤمنان(ع) را مورد بحث و بررسى قرار خواهد داد. وجه اشتراك اين خطبه ها دربرداشتن مطالبى درباره آخرالزمان و حوادث آينده جهان اسلام از زبان آن حضرت است.

ضرورت و اهداف

در ميان خطبه هايى كه به اميرالمؤمنين(ع) منسوب است، برخى شامل مطالبى نادرست و غلوآميز