79
تفسير قرآن ناطق

از من پرسيد ، پيش از آن كه مرا از دست بدهيد .
و آنانى كه در گذر تاريخ ، خود را دانشمند مى دانستند و چنين ادّعايى كردند ، همگى رسوا شدند ؛ ۱ امّا على عليه السلام بارها توانست دانشِ گسترده خويش را براى دوستان و دشمنانش ، نمايان كند و آنان را به حيرت ، وا دارد . ۲

3 . وارثان دانش پيامبران عليهم السلام

سومين ويژگى دانش اهل بيت عليهم السلام ، ميراثدارى دانشِ پيامبران است . اين ويژگى نيز در شرح قسمت ديگرى از «زيارت جامعه» : (و ورثة الأنْبياء) ، بررسى خواهد شد . دانش تمام پيامبران پيشين ، به پيامبر صلى الله عليه و آله واگذار شد و پيامبر صلى الله عليه و آله ، آن را به اهل بيت عليهم السلام خود سپرد . امام باقر عليه السلام ، در روايتى ، از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نقل كرده كه فرمود :
إنَّ أوَّلَ وَصِىٍّ كانَ عَلى وَجهِ الأرضِ هِبَةُ اللّهِ بنُ آدَمَ ، وَ مَا مِن نَبِيٍّ مَضى إلّا وَ لَهُ وَصِىٌّ وَ كانَ جَميعُ الأنبياءِ مِئَةَ ألفِ نَبِىٍّ وَ عِشرِينَ ألفَ نَبِىٍ مِنهُم خَمسَةٌ اُولوا العَزمِ : نوحٌ وَ إبراهِيمُ وَ موسى وَ عِيسى و مَحَمَّدٌ عليهم السلام . وَ إنَّ عَلِىَّ بنَ أبى طالِبٍ كانَ هِبَةَ اللّهِ لِمُحَمَّدٍ وَ وَرِثَ عِلمَ الأوصياءِ وَ عِلمَ مَن كانَ قَبلَهُ ، أمّا إنَّ مُحَمَّدا وَرِثَ عِلْمَ مَنْ كان قَبلَهُ مِنَ الأنبياءِ وَ المُرسَلِينَ .۳نخستين جانشينى كه بر زمين بود ، هبة اللّه ، پسرِ آدم عليه السلام بود ، و پيامبرى رحلت نكرده ، مگر آن كه جانشينى داشته است و شمارِ همه پيامبران ، يكصد و بيست هزار پيامبر بوده

1.. ر . ك : دانش نامه امير المؤمنين عليه السلام ، ج ۱۱ ، ص ۴۴۱ «رسوايى كسى كه گفت : از من بپرسيد ، جز پيامبر و امام» . براى نمونه ، قَتادة ، از فقيهان بصره ، اين جمله را بر فراز منبر تكرار كرد . ابوحنيفه ـ كه نوجوانى بيش نبود ـ ، پرسيد : مورچه اى كه در قرآن ، مورچگان را از عبور سپاه سليمان عليه السلام آگاه كرد ، ماده بود يا نر؟! همين پرسش او ، قتاده را سرافكنده كرد و از منبر ، پايين آمد .

2.. ابو ذر ، همراه با امام على عليه السلام از بيابانى عبور مى كرد كه ناگهان ، حركت سيل مانند مورچگانى را مشاهده كرد و فرياد زد : اللّه أكبر ! بزرگ است كسى كه بتواند اينها را شمارش كند . امام عليه السلام نگاهى به او كرد و فرمود : «چنين نگو . بگو : بزرگ است خدايى كه اينها را آفريده است ! به جان آن كه من و تو را آفريد ، تعداد آنها را مى دانم و نَر و ماده آنان را به اذن خداوند مى دانم» (تأويل الآيات الظاهرة ، ج ۲ ، ص ۴۹۰ ، ح ۸ ) .

3.. الكافى ، ج ۱ ، ص ۲۲۴ ، ح ۲ .


تفسير قرآن ناطق
78

الهى انتقال مى يابد و از اين رو ، اهل بيت عليهم السلام هم از طريق پيامبر صلى الله عليه و آله به آن ، آگاه شده اند .

2 . ظرف دانشِ خداوند

هر كسى نمى تواند دانش الهى را تحمّل كند ؛ بلكه دانش الهى به سبب گستردگى ، نيازمندِ انسان هاى باظرفيتى است كه دانش الهى را مى پذيرند و از هم ، فرو نمى ريزند . يكى از ويژگى هاى دانش اهل بيت عليهم السلام ، توانايى پذيرشِ دانش خداوند است . آنان ، برگزيده خداوند و ظرفِ دانش او هستند . امام سجّاد عليه السلام ، در توصيف اهل بيت عليهم السلام فرموده است :
نَحنُ أبوابُ اللّهِ وَ نَحنُ الصِّراطُ المُستَقِيمُ وَ نَحنُ عَيبَةُ عِلمِهِ .۱ما ، درهاى خدا هستيم و ما ، راه راست اوييم و ما ، ظرف دانش او هستيم .
اين ، از عنايات خداوند به اهل بيت عليهم السلام است و چنين ظرفيتى را خداوند ، تنها براى ايشان ، فراهم آورده است . امام صادق عليه السلام مى فرمايد :
إنَّ اللّهَ ـ تَبارَكَ وَ تَعالى ـ إنتَجَبَنا لِنَفسِهِ فَجَعَلَنا صَفوَتَهُ مِن خَلقِهِ وَ اُمَناؤَهُ عَلى وَحْيِهِ وَ خُزّانَهُ فى أرْضِهِ وَ مَوضِعَ سِرِّهِ وَ عَيبَةَ عِلْمِهِ .۲خداوند ـ تبارك و تعالى ـ ، ما را براى خود برگزيد و سپس ، ما را برگزيده خود از مردمان و امينان خود بر وحى و خزانه دار خود در زمين و جايگاه راز و ظرف دانش خود ، قرار داد .
امامان عليهم السلام كه دانش الهى را در جانِ خويش پذيرا بوده اند ، به همه دانستنى ها از دنيا و آخرت ، آگاه بوده ، و از مردم مى خواسته اند كه از آنان ، بهره مند شوند و هر چه مى خواهند ، بپرسند . امير مؤمنان عليه السلام ، با تكيه بر همين دانش الهى ، بارها فرمود :
سَلونى قَبْلَ أنْ تَفقِدُونى .۳

1.. معانى الأخبار ، ص ۳۵ ، ح ۵ .

2.بصائر الدرجات ، ص ۶۲ ، ح ۷ .

3.. التوحيد ، ص ۳۰۵ ، ح ۱ ؛ ر . ك : دانش نامه امير المؤمنين عليه السلام ، ج ۱۱ ، ص ۴۲۱ «باب دهم : پيش از آن كه مرا از دست بدهيد ، از من بپرسيد» .

  • نام منبع :
    تفسير قرآن ناطق
    المساعدون :
    غلامعلي، احمد
    المجلدات :
    1
    الناشر :
    دارالحدیث للطباعة و النشر
    مکان النشر :
    قم المقدسة
    تاریخ النشر :
    1429 ق/1387 ش
    الطبعة :
    الاولي
عدد المشاهدين : 109774
الصفحه من 684
طباعه  ارسل الي