351
تفسير قرآن ناطق

شناخت «خليفة اللّه » ، از آن رو اهمّيت دارد كه وقتى حكومتى به دست شايستگان بر پا شود ، كاملاً با موازين الهى مطابق خواهد بود . به اميد آن كه آرزوى پير معرفت ، خمينى كبير رحمه الله ، در مورد مردمى كه آنان را بهتر از مردمِ دوران پيامبر صلى الله عليه و آله مى خواند، محقَّق شود و آنان ، زمينه برپايى عدالت مطلق را فراهم آورند و خورشيد عدل گستر مهدى عليه السلام بر كرانه گيتى بتابد و بازتاب گفتار پيامبر صلى الله عليه و آله را در يابيم كه از ايشان روايت شده كه فرمود:
يَخرُجُ ناسٌ مِنَ المَشْرِقِ فَيُوَطِّئونَ لِلمَهدِى سُلطانَهُ .۱مردمى از شرق قيام مى كنند و زمينه حاكميت مهدى را فراهم مى آورند .
البته يادآورى اين نكته ضرورت دارد كه امامان عليهم السلام ، در هر صورت ، جانشين و نماينده خداوند هستند و امامانى هم كه در دنيا به مقامِ ظاهرى حكومت دست نيافته اند، خليفه خدا و از ولايت تكوينى و تشريعى برخوردار بوده اند . عبارت بعدى زيارت ، تأكيدى دوباره بر اين مفهوم است.

حجّت خدا بر همه آفريده ها

در عبارت هاى پيشين ، مفهوم «حجّت خدا» توضيح داده شد و در عبارتى از زيارت ، پيشوايان معصوم عليهم السلام را «حُجَج اللّه على أهل الدنيا و الآخرة و الاُولى» ، خطاب كرديم. جمله «حُجَجا على برِيَّته» نيز همان مفهوم را تكرار مى كند ؛ امّا نكته ظريفى كه در اين عبارت وجود دارد ، واژه «بريَّته» است كه اختصاص به انسان ندارد و امامان عليهم السلام ، حجّت خدا بر همه مخلوقات ، و برهانى براى تمامِ آفريدگان الهى اند. بدين سان ، آنان ، خليفه خدا و حجّت اويند و همه موجودات را به سوى حق ، راه نمايى مى كنند .

1.كنز العمّال ، ج ۱۴ ، ص ۲۶۳ ، ح ۳۸۶۵۷ . نيز ، ر . ك : شرح الأخبار ، ج ۳ ، ص ۳۶۵ .


تفسير قرآن ناطق
350

نمى توانند احاديث فراوان «إثنى عشر خليفة» را كتمان كنند ، در تعيين مصاديق آن به زحمت افتاده اند و هر يك براى خويش ، بدون دليل ، دوازده خليفه از ميان خلفاى اُموى و عبّاسى برگزيده اند ، در حالى كه تأمّل در متون روايى ، همگونىِ دوازده خليفه با يكديگر را نشان مى دهد و خلفاى انتخابى ، هرگز چنين نيستند . براى نمونه ، جابر بن سَمُره ، حديثى را نقل مى كند ؛ امّا در پايان ، به گونه اى سخن مى گويد كه گويى سخن پيامبر صلى الله عليه و آله براى او آشكار نبوده است . او مى گويد :
سمعتُ رسول اللّه صلى الله عليه و آله يقول : «لا يَزالُ الإسلامُ عَزِيزَا إلى إثنَى عَشَرَ خَلِيفَةً» ، ثُمَّ قالَ كَلِمَةً لَم أَفهَمها ، فَقُلتُ لِأبى : ما قالَ ؟ فقال : «كُلُّهُم مِن قُرَيشٍ» .۱از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود: «اسلام ، تا [ خلافت يافتن ] دوازده جانشين، همچنان عزيز خواهد بود». سپس كلمه اى فرمود كه نفهميدم. به پدرم گفتم : [پيامبر صلى الله عليه و آله ]چه فرمود؟ او گفت [ كه فرمود ] : «همه آنها از قريش اند» .
مَسروق ، يكى از راويانِ احاديث است كه در جلسه درسِ صحابى بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله عبد اللّه بن مسعود ، در عراق ، شركت مى كرد . او ماجرايى را بازگو مى كند كه بيانگر پرسشِ مردمِ آن زمان در باره جانشينان پيامبر صلى الله عليه و آله است . مسروق مى گويد : نزد عبد اللّه بن مسعود ، نشسته بوديم و او ، قرآن خواندن به ما مى آموخت. مردى به او گفت : اى ابو عبدالرحمن! آيا از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پرسيده ايد كه چند خليفه بر اين امّت ، حكومت خواهد كرد؟ عبد اللّه بن مسعود گفت: از وقتى به عراق آمده ام، هيچ كس پيش از تو ، اين پرسش را از من نكرده است.سپس گفت: آرى.ما از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پرسيديم و ايشان فرمود :
إثنا عَشَرَ ، كَعِدَّةِ نُقَباءِ بَنِى إسرائِيلَ .۲دوازده تن ، به شمار نقيبانِ بنى اسرائيل .۳

1.صحيح مسلم ، ج ۳ ، ص ۱۴۵۳ ، ح ۷ .

2.مسند ابن حنبل ، ج ۲ ، ص ۵۵ ، ح ۳۷۸۱ .

3.براى توضيح بيشتر در اين زمينه ، ر . ك : دانش نامه ميزان الحكمة ، ج ۶ ، ص ۳۸۹ ـ ۴۰۳ : فصل يازدهم : شمارِ ف امامان اهل بيت عليهم السلام . همچنين تحليلى در باره اين روايات و نقد آراى پژوهشگران اهل سنّت ، با عنوان : «پژوهشى در باره احاديث مربوط به تعداد امامان» .

  • نام منبع :
    تفسير قرآن ناطق
    المساعدون :
    غلامعلي، احمد
    المجلدات :
    1
    الناشر :
    دارالحدیث للطباعة و النشر
    مکان النشر :
    قم المقدسة
    تاریخ النشر :
    1429 ق/1387 ش
    الطبعة :
    الاولي
عدد المشاهدين : 106130
الصفحه من 684
طباعه  ارسل الي