«خداى بيامرزد كسى كه پيرمرد كهن سال سنگين بار [بدهكار بابت مكاتب بودن] را يارى رساند!»
مردم ، شروع به كمك كردن كردند . ^۱

5 / 15

برتر نداشتن فرزندان و خويشان

۲۶۵.الاستيعاب:على عليه السلام ... چيزى از اموال را در بيت المالْ نگه نمى داشت ، مگر چيزى را كه از قسمت كردنش در همان روز ناتوان بود و مى فرمود: «اى دنيا، غير مرا بفريب!» ، و چيزى از غنيمت ها را ويژه خود نمى ساخت و نيز چيزى را به بستگان و نزديكان ، اختصاص نمى داد. ^۲

۲۶۶.الاختصاص ـ در گزارش مناقب امير مؤمنان عليه السلام ـ :يك روز پيش از آن كه به شهادت برسد ، مردم بر او وارد شدند و تمامشان گواهى دادند كه ثروت هاى عمومى را فراوان ساخت و خود ، از دنياى آنان پاك بود و در اجراى احكام و قوانين ، رشوه نگرفت و از بيت المال مسلمانان ، به اندازه زانوبند شترى استفاده نكرد ، و از مال خود ، جز به اندازه نياز نخورد ، و تمامى آنان گواهى دادند كه دورترينِ مردم به آنان ، در جايگاهِ نزديك ترين آنان به وى قرار داشت . ^۳

5 / 15 ـ 1

حسن و حسين

۲۶۷.أنساب الأشراف ـ به نقل از داود بن ابى عوف ، از مردى از قبيله خثعم ـ :حسن و حسين عليهماالسلام را ديدم كه نان و سركه و سبزى مى خوردند. پس گفتم: اين

گريه مى كردند . دوست داشتم از نزد آنان بيرون روم ، در حالى كه با سيرى مى خندند و راهى [ براى خنداندن كودكان] جز آنچه انجام دادم ، نيافتم». ^۱

5 / 14

جلوگيرى از دست و دل بازى در اموال عمومى

۲۶۲.امام على عليه السلام :سخاوتمندى زمامداران در اموال عمومى مسلمانان ، ستم و عهدشكنى است. ^۲

۲۶۳.امام على عليه السلام ـ از سخن وى با عبداللّه بن زمعه كه از پيروان او بود و در دوران خلافتش بر وى وارد شد و از او درخواست مالى كرد ـ :اين مال ، نه از آنِ من است و نه از آنِ تو ؛ بلكه غنيمتِ مسلمانان است كه در سايه شمشيرها به دست آمده است. اگر در جنگ با آنان شريك بودى ، تو نيز به اندازه آنها سهم دارى ؛ وگرنه ، دستاورد آنان ، براى غير دهان هايشان نيست. ^۳

۲۶۴.دعائم الاسلام:[ على عليه السلام ] نشسته بود و مالى را ميان مسلمانان قسمت مى كرد . پيرمردى كهن سال ، كنارش ايستاد و گفت: اى اميرمؤمنان! من پيرمردى كهن سالم ، چنان كه مى بينى ، و برده اى مُكاتَب ^۴ هستم . از اين مال به من كمك كن. فرمود: «به خدا سوگند ، اين ثروت ، دست رنج من نيست. ارث پدرم هم نيست؛ ليك ، امانتى است كه براى نگهدارى به من سپرده شده و من به صاحبانش بر مى گردانم ؛ امّا بنشين».
پيرمرد نشست و مردم ، گرداگرد امير مؤمنان بودند. به آنان نظر افكند و فرمود: