مقدّمه
مؤلّف
ابو محمّد ، حسن بن على بن حسين بن شعبه حَرّانى ، ۱ كه گاهى به اختصار «ابن شُعبه حرّانى» خوانده مى شود ، معاصر با شيخ صدوق (م 381 ق) و از مفاخر شيعه در سده چهارم هجرى است .
وى از ابو على محمّد بن همّام اِسكافى (م 336 ق) روايت مى كرده و شيخ مفيد ، محمّد بن محمّد بن نعمان بغدادى (م 413 ق) از او روايت كرده است .
نام وى از قرن نهم هجرى به بعد در كتاب هاى تاريخ و تراجم آمده است و پيش از اين ، درباره شرح حال و آثار او اطّلاع چندانى در دست نيست . افراد محدودى كه از حرّانى سخن گفته اند ، جملگى او را به بزرگوارى و فضل و
توثيق ستوده اند و در اعتماد بر كتاب او ، تحف العقول ، هماوازند . ۲
از وى در كتاب ها و منابع كتابشناسى و تراجم نگارى جديد نيز به نيكى ياد شده است . ۳
1.مناطق مختلفى از جهان به نام حَرّان معروف است و دانشمندان بسيارى در قرون اوليه اسلام ، منسوب به حرّان بوده اند ، امّا به خوبى دانسته نيست كه ابن شعبه منسوب به كدام منطقه است . (ر . ك : دائرة المعارف تشيّع ، ج ۶ ، ص ۲۰۴ ؛ لغت نامه دهخدا ، واژه «حرّان» و «حرّانى» ) .
2.براى آگاهى بيشتر ، ر . ك : مجالس المؤمنين ، ج ۱ ، ص ۳۸۳ ؛ أمل الآمل ، ج ۲ ، ص ۷۴ ؛ رياض العلماء و حياض الفضلاء ، ج ۱ ، ص ۲۴۴ ـ ۲۴۶ ؛ روضات الجنات ، ج ۲ ، ص ۲۸۹ .
3.براى آگاهى بيشتر ، ر . ك : أعيان الشيعة ، ج ۵ ، ص ۱۸۵ ـ ۱۸۶ ؛ تأسيس الشيعة ، ص ۴۱۳ ؛ الذريعة إلى تصانيف الشيعة ، ج ۳ ، ص ۴۰۰ ؛ ريحانة الأدب ، ج ۸ ، ص ۵۴ ؛ طبقات أعلام الشيعة ، ج ۱ ، ص ۹۳ ؛ الكنى و الألقاب ، ج ۱ ، ص ۳۲۹ ؛ معجم المؤلّفين ، ج ۳ ، ص ۲۵۲ .