(7)
معاد جسمانی از دیدگاه قرآن و حدیث
سیاوشی، كرم
كارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی
دانشگاه تربیت مدرس
به راهنمایی: غروینائینی، نهله
1377
331 صفحه
كلید واژه : حدیث / معاد / قرآن
چكیده : اعتقاد به معاد بعنوان یكی از بنیادیترین عقاید انسان در دوران حیات دنیایی، برای نوع انسان همگانی و عمومی است اگرچه به ندرت افراد یا اقوامی یافت میشوند كه چنین مینماید اعتقادی به حیات بازپسین و زندگی مجددا ابدی نداشته باشند. علما، اندیشمندان، محققن و متفكران از شعب و دستههای مختلف فكری و عقیدتی و مبانی مختلف و متنوع علمی و فكری پیوسته اهتمام و اعتنای شایسته و در خور توجهی را نسبت به این اعتقاد راستین مبذول داشتهاند و درصدد استدلال و احتجاج بر آن و. اثبات و استواریش برآمدهاند. لن از آنجا كه تمام واردین به این مبحث از یك سرچشمه و آبشخور تغذیه نشدهاند و همگی بار علم و آگاهی و دانستنیهای خویش را از یك محل برنداشتهاند بلكه منابع و مشربهای آنها در كسب علوم و معارف ، متنوع و مختلف و گاه مباین با همدیگر بوده، و نیز از آنجا كه همه آنها به یك صورت نیاندیشیدهاند بلكه با توجه به مبانی فكری و علمی و عقیدتی خویش به تجزیه و تحلیلهای متفاوت از همدیگر در رابطه با یك امر واحد دست زدهاند و به همین جهت ایدهها و نظریههای متعدد و قابل توجهی در این راستا شكل گرفته است . فاسفه دیدگاهی ابراز داشتهاند كه متكلمان را با ان توافق نیست و محدثان و فقها به نتیجهای رسیدهاند كه باب میل و منطبق با انگاشتههای دیگر اندیشمندان و محققان نیست و به همین شكل دیدگاههای مختلف دیگر. به گونهای كه میتوان گفت در رابطه با كیفیت و چگونگی معاد و تعیین خصوصیات و مشخصات حیات مجدد انسان در حیات بازپسین و زندگی ابدی نوعی تشتت و تفرق و آشفتگی وجود دارد.
لذا ما در این پژوهش بر آن بودهایم كه با لطف و توفیق حضرت حق، و براساس آیات روشنگر الهی روایات هدایتبخش معصومین بگوئیم، علاوه بر روح یا نفس انسان كه حیات آن در زندگی اخروی تقریبا از سوی تمامی اندیشمندان و متفكران و معادباوران - مگر قلیلی - پذیرفته شده و به آن حكم كردهاند، جسم و تن مادی و عنصری انسان هم بعنوان یك جنبه و یك بعد مهم و اساسی از هستی انسان قطعا در حیات بازپسین و زندگی سرمد حضور و شركت خواهد داشت چرا كه بشر مركب از دو جزء است : جزء محسوس كه همان بدن عنصری است كه با چشم سر دیده میشود و جا و مكانی را اشغال میكند و جزء دیگر كه همان روح یا نفس است و با چشم بصیرت رؤیت میشود نه با چشم سر و این هر دو در انسانیت وی مؤثرند و مدخلیت دارند، چنانكه بعنوان انسان هر دوی آنها در زندگی دنیایی با همدیگر حضور داشتهاند. و خداوند حكیم هم در آیات متعددی از قرآن این دو بعد مختلف انسان را مورد توجه قرار داده و هیچ كدام از آندو را ندیده نگرفته، گاهی از جشم انسان بعنوان انسان یاد كرده و گاهی از روح و نفس وی، كه این نشانگر اهمیت این هر دو بعد است . لذا ما با دستهبندی آیات قرآن و روایات معتبر و توجه و تامل كافی در آنها به این نتیجه روشن، واضح و استوار و اطمینانآور دست یافتیم كه جسم عنصری انسان نیز - پس از تغییر و تحولات عمده و چشمگیری كه از لحظه مرگ تا هنگام نفخه دوم صور پیدا میكند تا متناسب و منطبق با حیات اخروی و ابدی شكل و قالب جدید با خصوصیات و امتیازاتی كه شایسته آن حیات باشد، از خود پدیدار نماید - همگام و مقارن با روح یا نفس ، حیات مجدد خواهد یافت و قدم در عرصه نوین و حیات جاودان خواهد گذاشت تا انسان همانگونه كه در دنیا زیسته با دو بال تن و روح در فضای بیكران آخرت طیران نماید و خداوند متعال به طرق مختلف همچون اشاره به حیات آغازین انسان، احیاء هر ساله زمین و رویش گیاهان، خلقت خارقالعاده و شگفتآور آسمانها و زمین، خبردادن از زندهكردن مردگانی در همین دنیا، شرح و گزارش نقمتها و نعمتهای محسوس و بدنی در آخرت ، خبر دادن از شهادت و گواهی اعضاء و جوارح انسان به اعمالی كه انجام داده و سرانجام با اشاره به علم و قدرت علیالاطلاق خویش به وقوع این امر و تحقق این وعده راستین، استدلال و احتجاج نمودهاند.