نفس المهموم

فشرده‌ای از زندگی و مبارزات امام حسین(ع)

«نفس‌المهموم» از معتبرترین کتب مقتل و فشرده‌ای از زندگی و مبارزات امام حسین(ع) و به زبان عربی است که از تولد آن حضرت شروع، و با قیام توابین، خروج مختار و مرگ یزید پایان می‌پذیرد.

چون این کتاب یادآور مصیبت هاى اهل بیت بوده، مؤلف نام مزبور را براى کتاب خود برگزیده؛ و این نامگذاری برگرفته از حدیث امام ‌صادق‌ علیه السلام است که فرمود: «نَفَسُ المَهموم لِظُلمنا تسبیحٌ و همُّه لنا عبادة و کتمانُ سِرِّنا جهادٌ فى سبیل الله؛» نفس کسى که به خاطر مظلومیت ما اندوهگین شود تسبیح است و اندوه بر ما عبادت است و کتمان و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست». امام صادق‌ علیه السلام سپس ‌فرمود: واجب است که این حدیث با طلا نوشته شود.

محتوای کتاب

این کتاب یک مقدمه، چندین باب و یک خاتمه دارد. مقدمه آن در مورد ولادت حضرت سیدالشهداء علیه السلام و داستان فطرس ملک است.

باب اول: در مناقب امام حسین، ثواب گریه بر حضرت، لعن بر قاتلان حضرت و اخباری که در شهادت حضرت وارد شده است.

باب دوم: در ذکر وقایع بعد از بیعت مردم با یزید تا زمان شهادت حضرت. این باب خود بر چند فصل است.

باب سوم: در وقایع بعد از شهادت حضرت امام حسین علیه السلام است.

باب چهارم: ناله ملائکه و گریستن آسمانها و زمین و اهل آن، بعد از شهادت حضرت را بیان می کند. آنگاه مرثیه و شیون جنیان بر حضرت و شرح حال دعبل و مرثیه های اوست.

باب پنجم: ذکر فرزندان و تعداد زوجات اباعبدالله الحسین علیه السلام، فضیلت زیارت حضرت، ظلم و ستم خلفا بر قبر شریف اوست، که خود شامل چند فصل است.

کتاب خاتمه ای دارد که در آن شرح حال توابین، خروج مختار و کشتن قاتلان امام حسین به دست او، بیعت مردم با مختار، کشته شدن عبیدالله بن زیاد و آخرین مطلب عاقبت یزید و عاقبت کار مختار است.

منابع کتاب

برخی منابع مشهوری که شیخ عباس قمی در تألیف این کتاب استفاده کرده عبارتند از:

ارشاد شیخ مفید،‌ لهوف سید بن طاووس، مقاتل الطالبیین نوشته ابوالفرج اصفهانی، کشف الغُمَّه علی بن عیسی اربلی،‌ مُثیر الاحزان ابن نما حلی، تسلیة المجالس محمد بن ابی طالب موسی حسینی، الاحتجاج احمد بن علی طبرسی.