5) در اجازه روايت حديث ، اتّصال سند اخبار به كانون وحى و معدن علم و حكمت . يعنى حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه معصومين عليهم السلام . ، از فوايد و نتايج مهم شمرده مى شود ؛
6) در اجازه كتاب ، احراز صحّت نسبت نوشته اى به مؤلف آن و اعتماد بر آثار گذشتگان ، قابل توجه و حائز اهميت است . ^۱
*
حاصلْ آنكه بررسى اجازه نامه ها و كتب اجازات ، در شناخت زندگى پيشوايان حديث و راويان و استادان و شاگردان ايشان كه مهره هاى اين زنجيره هاى حديثى به شمار مى روند و همچنين اطلاع از كتابها و اسنادى كه در دست داشته اند و برخى آگاهى هاى تاريخى و اجتماعىِ پراكنده كه معمولاً در مطاوى اين اجازات و اجازه نامه ها ثبت است ، بسى سودمند خواهد بود . از اين نگاه ، اجازه نامه ها اسنادِ تاريخى . فرهنگىِ پر اهميتى هستند كه نه فقط براى حديث پژوهان ، بلكه براى عموم محققان حوزه فرهنگ ، نافع اند.
مهدى مهريزى
زمستان 1378

اجازه نامه ها، حاوى بهترين اطلاعات كتابشناختى درباره كتب گذشتگان اند.
اجازه نامه ها، كتب متداول و رايج گذشته را مى نمايانند .
و .. .
به سخن ديگر ، اجازه ها منبعى بسيار غنى براى مطالعه تاريخ حديث و تطوّرات آن به شمار مى روند . همان گونه كه فرهنگ عمومى جوامع انسانى را نمى توان از كتابهاى خاصّى درآورد . بلكه بايد به شعرها ، مَثَل ها ، لباس ها، بازى ها ، حرفه ها ، محاورات و .. . رو كرد . ، به همان سان ، فرهنگ عمومىِ حديث نگارى و حديث پژوهى را نيز نمى توان از كتب حديث و درايه فرا گرفت ؛ بلكه بايد به همه كتابهاى شرح حديث ، ترجمه ها، لغت نامه هاى حديثى و مهمتر از همه : اجازه نامه ها مراجعه كرد .
طُرفه اينكه نگاه امروزه به اجازات . آنچنان كه در ميان اهل اين فنْ رايج است . ، از زاويه فرهنگ عمومى حديث است ، نه از زاويه تصحيح روايت و حفظ اسناد .
برخى نويسندگان ، به درستى ، فوايد اجازه نامه ها را برشمرده و گفته اند:
1) اعتماد و اطمينان بيشتر به گفته ها و نوشته هاى شخص مجاز ؛
2) دستيابى به شرح احوال و تاريخ زندگى و زندگى نامه علمى دانشمندان و شناخت نام و نشان و كنيه و لقب و نسب آنان و اطلاع يافتن بر طبقات و مشايخ و شاگردان و آثار ايشان كه از جهت تميز افراد از يكديگر و تشخيص اقوال و افعال هريك از آنان و بررسى اسناد روايات ، سودمند و مؤثّر است ؛
3) اطلاع يافتن بر انديشه ها ، گرايش ها و كارهاى فردى و اجتماعى دانشوران ؛ چون قسمتى از اجازات ، متضمّن گواهى ها و اظهار نظرهاى مشايخ ، نسبت به شاگردان و معاصران يا بالعكس مى باشد و اين امر در قبول يا ردّ احاديث و اقوال رسيده از ايشان ، از جهت اطمينان به وثاقت يا عدم وثاقتشان ، تأثير بسزايى دارد ؛
4) در بخشى از اجازات ، نكته هاى ارزنده علمى و فرهنگى فراوانْ نهفته است كه مى تواند در جهت شناخت تاريخ و محيط و اوضاع علمى و اجتماعى و سياسى عصر دانشمندان و راويان ، از جوانب مختلف ، مفيد و سودمند باشد ؛