عروة بن زبیر بن عوّام(23 - ۹۵ ق)

وی فقیهی از تابعیان اهل مدینه بود.[۱] در سال ۲۳ یا ۲۹ ق به دنیا آمد. در جنگ جمل قصد داشت علیه امام علی(ع) شرکت کند که به دلیل کم سالی نگذاشتند.[۲] او به سال ۹۳ یا ۹۴ یا ۹۵ ق، در ۶۷ سالگی[۳] درگذشت.

مکانت حدیثی

در میان پسران زبیر، شخصیت علمی برجسته ای دارد. او را یکی از فقهای هفتگانه شمرده اند.[۴] برخی بر این باورند که اصحاب پیامبر خدا(ص) نیز از وی مسئله می پرسیدند.[۵]

وی از افرادی چون عایشه، عبد اللّٰه بن عمر، اُسامة بن زید و مسوّر بن مخرمه، حدیث شنیده است. راویان از او نیز بالغ بر هفتاد نفر هستند؛[۶] بیشترین حجم روایات به زهری اختصاص دارد. او لقب «أعلم النّاس بحدیث عائشة» را به خود اختصاص داده است.[۷] افزون بر فقه و حدیث، او را روایتگر اشعار فراوانی نیز خوانده اند.[۸]

آثار و احادیث

وی بیشترین روایت را از عایشه نقل کرده است[۹] از مجموع هزار و ۳۷۰ روایت غیرتکراری عایشه، در کتاب المسند الجامع، ۳۵۱ حدیث، از آنِ عروه است[۱۰]. به باور ابوجعفر اسکافی، معاویه، گروهی از صحابیان و تابعیان را برای جعل حدیث در منقصت امام علی(ع) گماشت که در میان تابعیان، عروه، از آن جمله بود. عبد الرزّاق، عروه و عایشه را به وضع دو حدیث در تنقیص علی(ع) متّهم کرده است.[۱۱] روایات او در برخی منابع شیعه نیز گزارش شده اند.[۱۲] روایتی در کامل الزیارات،[۱۳] نقل وقوع متعه در عهد پیامبر خدا(ص) از ابن عبّاس[۱۴] و حکایت مشهور «ابلاغ آیات سوره برائت»،[۱۵] از جمله آن هاست.

[۱] . الطبقات الکبری: ج۵ ص۱۷۸.

[۲] . همان: ص۱۷۹.

[۳] . همان: ص۱۸۲، سیر اعلام النبلاء: ج۴ ص۴۳۴.

[۴] . سیر أعلام النبلاء: ج۴ ص۴۲۱ ش۱۶۸.

[۵] . تهذیب الکمال: ج۲۰ ص۱۷ ش۳۹۰۵.

[۶] . همان: ج۲۰ ص۱۲- ۱۵ ش۳۹۵۰.

[۷] . الجرح و التعدیل: ج۶ ص۳۹۵ و ۳۹۶۹ ش۲۲۰۷.

[۸] . سیر أعلام النبلاء: ج۴ ص۴۲۷ ش۱۶۸.

[۹] . تهذیب التهذیب: ج۴ ص۱۱۴ ش۵۳۴۷.

[۱۰] . المسند الجامع: ج۱۹ ص۲۴۱ - ج۲۰ ص۴۳۴.

[۱۱] . شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید: ج۴ ص۶۴.

[۱۲] . عیون أخبار الرضا(ع): ج۲ ص۱۳۰، الإرشاد: ج۱ ص۷۶، الأمالی، مفید: ص۲۰ و ۹۵.