أنساب الأشراف ـ منبع عاشوراپژوهی

بخشی از کتاب به امام حسین(ع) اختصاص دارد.

منبع: دانشنامه امام حسین(ع)، ج ۱، ص ۵۷ ـ ۵۸

احمد بن یحیی بَلاذُری (م ۲۷۹ ق)، از مورّخان و نسب شناسان عصر عبّاسی است. او ادیب نیز بوده و در کتاب بزرگ خود، أنساب الأشراف، تاریخ اندکی پیش از پیدایش اسلام تا عصر خود را از ره گذر شرح حال خاندان های برجسته عرب، بیان کرده است. او در بخش شرح حال طالبیان، به تفصیل در باره امام علی(ع) و فرزندانش، بویژه امام حسین(ع) سخن گفته و فصل مبسوطی را به ایشان اختصاص داده است.

بلاذری به مقتل نویسان نخستین، نزدیک بوده و به احتمال فراوان، از نوشته های آنان بهره برده است. بلاذری گاه سندهای مستقلّ خود را نیز ارائه داده و تفاوت برخی گزارش های او با اخبار دیگران، نشان می دهد که او از مآخذ متنوّعی استفاده کرده است. او این اخبار را از افرادی مانند: ابو مخنف، هیثم بن عدی، هشام کلبی، عوانة بن حکم، واقدی و مدائنی و در مواردی هم از عمر بن شُبّه (مؤلّف تاریخ المدینة المنوّرة) نقل کرده است.[۱]هر چند برخی اخبار أنساب الأشراف دارای سند نیستند، امّا موارد متعدّدی از آنها با روایات مورّخان دیگر (مانند: ابن سعد و دینوری) توافق کلّی دارند و از این طریق، تأیید و تقویت می شوند.

بلاذری، گاه نکات ریز و جزئیاتی را گزارش می دهد که جالب توجّه اند. گفتنی است چاپ اخیر این کتاب، با نام جُمَل أنساب الأشراف منتشر شده است که کامل تر از چاپ های قبلی است.[۲]

[۱]. براى ديدن اين موارد، ر.ك: أنساب الأشراف: ج ۳ ص ۲۱۳ و ۴۰۱ و ۴۱۲ ـ ۴۱۳ و ۴۱۸ و ۴۱۹ و۴۲۲ .

[۲]. ر. ك: تأملى در نهضت عاشورا: ص ۲۳ .