مقصود از اجازه دادن خدا برای کشته شدن امام حسین علیه السلام و یارانش

در شماری از روایات ، به نقل از امام حسین علیه السلام آمده که ایشان ، صبح عاشورا ، ضمن دعوت کردن یاران خود به شکیبایی و مقاومت ، فرمود :

إنَّ اللّهَ عز و جل قَد أذِنَ فی قَتلِکمُ الیومَ وقَتلی . [۱] خداوند عز و جل امروز به کشتن شدن شما و من ، اجازه داد .

 با ملاحظه این گونه روایات ، این پرسش پیش می آید که : مقصود از اذن الهی در کشته شدن امام علیه السلام و یارانش چیست ؟

 پاسخ ، این است که اذن الهی ، بر دو گونه است :

۱ . اذن تشریعی

بدین معنا که در نظام قانون گذاری (تشریعی) ، در مواردی ، خداوند متعال ، اجازه می دهد که انسان ، کاری را انجام دهد ، و در مواردی نیز اجازه نمی دهد .

 بی تردید ، کشته شدن امام علیه السلام و یارانش ، سرآمد محرّمات تشریعی الهی است . بنا بر این ، مقصود از «اذن» در روایاتی که ملاحظه شد ، قطعا اذن تشریعی نیست .

۲ . اذن تکوینی

مقصود از اذن تکوینی ، این است که تحقّق هر پدیده در جهان ، منوط به اجازه تکوینی آفریدگار جهان است . توضیح مطلب ، این که در نظام آفرینش ، هر پدیده ، علّت خاصّی دارد که تنها از مجرای آن ، قابل تحقّق است ؛ امّا تأثیر اسباب در مُسبّبات ، منوط به اذن الهی است ؛ یعنی برای نمونه ، تا خدا نخواهد ، آتش نمی سوزانَد ، چنان که آتش نمرود ، ابراهیم علیه السلام را نسوزانْد . همچنین تا خدا نخواهد ، کارد نمی بُرَد ، چنان که کاردِ ابراهیم علیه السلام ، گلوی اسماعیل علیه السلام را نبُرید ، و این ، معنای «توحید اَفعالی» است .

 بر این اساس ، مقتضای آزادی انسان ، امکان داشتن اجتماع اذن تکوینی الهی و نهی تشریعی اوست ؛ زیرا در غیر این صورت ، مخالفت با نهی تشریعی ، امکان پذیر نخواهد بود ، و این ، به معنای آزادی نداشتن انسان در انتخاب یکی از دو راه سعادت و شقاوت است .

 بنا بر این ، سخن امام حسین علیه السلام در مورد اذن خداوند متعال در کشته شدن او و یارانش ، اشاره به این آیه شریف است که ـ «ومَآ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ إِلَا بِإِذْنِ اللَّهِ ؛ [۲] هیچ ناگواری ای به شما نمی رسد ، مگر به فرمان خداست » ـ ، مقصود از آن نیز اذن تکوینی الهی در حادثه خونین کربلاست .

 بدین سان ، امام علیه السلام با این سخن ، می خواهد به یاران خود بگوید که تقدیر حکیمانه خداوند ، این است که ما همگی ، امروز ، در راه انجام وظیفه ، شهید شویم . از این رو ، باید در برابر این مصیبت ، شکیبایی پیشه سازیم و تسلیم تقدیر الهی و راضی به قضای او باشیم .