غرر قرآن از نظریه تا تفسیر

تبیین و معرفی آیه هایی که دارای اهمیت و ویژگی های خاص هستند.

آیاتی از قرآن به دلیل داشتن ویژگی‌های برجستۀ محتوایی و بیانی، مرجعیت و جامعیت خاصی در تبیین آموزه‌های قرآنی یافته و به مرور از شهرت، فراوانی ارجاع و استناد در احادیث و اقوال مفسران برخوردار شده‌اند. این آیات در برخی از تفاسیر معاصر امامیه، «آیات غرر» نامیده شده و معارف ژرفی از درون‌‌مایۀ آنها استخراج شده است.

علی‌‌رغم استناد به آیات غرر، ماهیت، ملاک‌‌ها و شاخص‌‌های انتخاب این آیات بیان نشده و مباحث نظری و روش‌‌شناسی آن تبیین نگردیده است؛ همچنین در مقام اثبات نیز نمونه‌های عینی آیات غرر بررسی و تحلیل نشده است تا امتیازات این‌گونه از آیات به روشنی دیده شود.

برای پوشش این کاستی، ساختار کتاب حاضر به دو بخش اصلی تقسیم شده است که بخش نخست آن به مباحث نظری غررشناسی اختصاص و به تبیین چیستی معنایی و مفهومی غرر، زمینه‌های پدیداری آیات غرر، انواع رهیافت‌‌ها، اکتشاف و الگوی طبقه‌‌بندی این آیات اختصاص یافته است.

در هشت درس از بخش دوم کتاب، تفسیر آیات غرر از معارف متنوع قرآنی مورد بحث قرار گرفته است؛ غرر منتخب قرآنی از معارف انسان‌‌شناسی، فرجام‌‌شناسی، فقهی، اعتقادی و اخلاقی گلچین شده و به تفسیر اجتهادی جامع آنها بر پایۀ تفاسیر شیعه و اهل سنّت پرداخته شده است.

به دلیل آن که رویکرد این کتاب تفسیری است، سعی شده آیاتی انتخاب شود که زمینۀ تحلیل, تبیین و فضای گفت‌‌وگوی علمی دربارۀ آنها بیشتر فراهم باشد. همچنین آیاتی انتخاب شده است که کمتر در دانش‌های اسلامی چون فقه، اخلاق، کلام و... به آنها توجه شده است تا نوآوری و جاذبۀ لازم را برای بحث و بررسی داشته باشند. روشن است که آیات غرر تفسیر شده در این کتاب، تنها نمونه‌هایی از گوهرهای ناب قرآنی هستند که برای عینی‌‌سازی نظریۀ غرر قرآن به عنوان شاهد مثال برگزیده شده‌اند.

عناوین اصلی کتاب

بخش اول: نظریۀ غرر قرآن
- درس اول : آیات غرر؛ چیستی، زمینه‌ها و رهیافت‌‌ها
- درس دوم : روش اکتشاف و طبقه‌بندی آیات غرر
بخش دوم: غرر انسان‌شناسی
- درس سوم: پیشینۀ وجودی انسان
- درس چهارم: فرجام‌شناسی انسان
بخش سوم: غرر اعتقادی
- درس پنجم: تفاضل پیامبران
- درس ششم: وراثت قرآن
بخش چهارم: غرر فقهی
- درس هفتم: قبله در آینۀ قرآن
- درس هشتم: دفاع و تکریم مساجد ادیان پیشین
بخش پنجم: غرر اخلاقی
- درس نهم: امیدواری بر رحمت خدا
- درس دهم: مهار نفس اماره

بخشی از پیش گفتار کتاب

ساختار بخش اول این کتاب به تبیین چیستی معنایی و مفهومی غرر، زمینه های پدیداری آیات غرر، انواع رهیافت ها، اکتشاف و الگوی طبقه بندی این آیات اختصاص یافته است. نتایج این بخش نشان می دهد که غرر قرآنی ریشه در سنّت و عترت دارد و به عبارات تام قرآنی اطلاق می شود که در موضوع خود در مجموع آیات قرآنی، برجستگی خاص بیانی و محتوایی داشته و در تبیین موضوع و پاسخگویی به مسائل آن منحصر به فرد و کارآمد باشند. برای انتخاب آیات غرر دو رهیافت غایت گرا و محتواگرا میان مفسران معاصر امامیه رایج است. اکتشاف غرر قرآنی بر پایۀ روش های نقلی، اجتهادی و تراثی ممکن است و طبقه بندی آنها بر پایه نظریۀ معرفت دینی در ساحت های پنج گانۀ اصلی آن، الگوی جامع و معیار می باشد.

در هشت درس از بخش دوم کتاب، تفسیر آیات غرر از معارف متنوع قرآنی مورد بحث قرار گرفته است؛ غرر منتخب قرآنی از معارف انسان شناسی، فرجام شناسی، فقهی، اعتقادی و اخلاقی گلچین شده و به تفسیر اجتهادی جامع آنها بر پایۀ تفاسیر شیعه و اهل سنّت پرداخته شده است. به دلیل آن که رویکرد این کتاب تفسیری است، سعی شده آیاتی انتخاب شود کهزمینۀ [n۱]تحلیل, تبیین و فضای گفت وگوی علمی دربارۀ آنها بیشتر فراهم باشد. همچنین آیاتی انتخاب شده است که کمتر در دانش های اسلامی چون فقه، اخلاق، کلام و... به آنها توجه شده است تا نوآوری و جاذبۀ لازم را برای بحث و بررسی داشته باشند. روشن است که آیات غرر تفسیر شده در این کتاب، تنها نمونه هایی از گوهرهای ناب قرآنی هستند که برای عینی سازی نظریۀ غرر قرآن بهعنوان شاهد مثال برگزیده شده اند. مخاطبان فرهیخته می توانند با توجه به شاخص های غرر قرآنی، آیات دیگری از قرآن را برای مطالعه و پژوهش دنبال کنند.

سبک تفسیری نویسنده در بخش تفسیری کتاب بدین گونه است که در ابتدای هر بخش یا درس درآمدی کوتاه بیان شده و در آن به زمینه و اهمیت موضوع درس پرداخته شده است. سپس در بخش غررشناخت به معرفی آیۀ غرر و تبیین ابعاد غرر بودن آن اشاره شده است. تاریخ گذاری نزول و مخاطب شناسی، دو بخش بعدی هر درس می باشند که در خلال آنها، به تحلیل بُعد تاریخی آیۀ غرر در حد نیاز برای فهم و تفسیر آن پرداخته می شود. گاه در برخی از درس ها مفاهیم بنیادی آیۀ غرر نیز به دلیل اهمیتی که دارند، مورد بررسی قرار گرفته اند. بخش اصلی و مهم هر درس، آموزه های هدایتی آیات غرر است که در حقیقت تفسیر آیه به شمار می رود؛ اما تفسیر آن به گونه ای ارائه شده که زمینۀ تأمل و تدبر قرآنی را در دانش پژوه بر انگیزد و او را به اکتشاف رهنمودهای هدایتی قرآن در آیات غرر تشویق کند. ساختار بخش آموزه های هدایتی هر آیه متفاوت با آیۀ دیگر می باشد و هر آیه بنا بر تناسب با مفاهیم و موضوعات بنیادی، به گفتارهای مختلف تقسیم شده است. خلاصه ای فشرده و جامع در پایان هر درس از آن ارائه و بخش پرسش و پژوهش نیز برای بازاندیشی درس و انجام پژوهش های مرتبط با موضوع درس طراحی شده است.

تفسیر قرآن قرآن کریم

تازه ها

پربازدیدترین ها

غرر قرآن از نظریه تا تفسیر

اين صفحه را برای دوستان خود ارسال کنيد