ترجمه ریحانه رسول الله(ص) من تاریخ دمشق

شرح حال امام حسین(ع) از کتاب تاریخ مدینه دمشق

ابوالقاسم على بن حسن بن هبه الله بن عبدالله بن حسين، معروف به ابن عساکر (۴۹۹ – ۵۷۱)، حافظ نامدار حديث و فقيه شافعيِ اهل دمشق است.

وی به اذعان تراجِم نگاران بنام عامه، نزد اهل تسنن از برترين محدثان روزگار خويش و همه روزگاران به شمار مى رفته است.

مهم ترين تأليف او تاريخ دمشق هشتاد مجلدى او مى باشد؛ در این دائره المعارف جنبه حديثى بر جنبه تاريخى برتری دارد.

او محور كتاب خود را شرح حال دمشق و بزرگان شام قرار داده ؛ امّا هر كس را كه به شام آمده، بررسى كرده و از اين ره گذر، به شرح حال امام حسين(ع) و مقتل ايشان هم پرداخته است.

ابن عساكر، بخش مربوط به امام حسین(ع) را با معرفی آن حضرت به عنوان سبط رسول خدا و ریحانه وی در دنیا آغاز کرده و سپس راویان حضرت را بر شمرده است.

وی در ادامه حدود چهارصد گزارش درباره امام حسين(ع) و نهضت كربلا ارائه نموده كه بيشتر آنها، با اسناد خود او و برخى نيز از طبقات ابن سعدند. این روایات شامل موضوعاتی همچون ولادت امام حسین به روایت امام صادق، ابو هریره، و ...، نامگذاری وی از سوی رسول خدا به روایت امیر المؤمنین و سلمان و ...، شباهت حضرت به رسول خدا، ماجراهای دوران کودکی (کشتی گرفتن با امام حسن، سوار شدن بر رسول خدا و سخن عمر بن خطاب) و دیگر فضايل امام حسين(ع) است.

پيشگويى هاى پيامبر (حدیث ۲۱۳ – ۲۳۶) به روایت ام سلمه، عائشه، انس بن مالک، أبی أمامه، ام فضل همسر عباس، و پیشگویی های امير مؤمنان (حدیث ۲۳۷ – ۲۴۲) در باره شهادت امام حسين(ع)، وقايع قيام ايشان از هنگام خروج از مدینه تا عاشورا، خطبه هاى عاشورا و حوادث خارق العاده پس از آن و نيز فرجام شوم قاتلان امام(ع) در دنيا، از جمله گزارش هایی است که ابن عساکر در تاریخ مدینه دمشق نقل كرده است.

نیز وی اشعاری از امام حسین علیه السلام در طلب رزق از خدا و اشعاری در مقابل مقابر شهدای بقیع نقل کرده است که مطلع یکی از آنها چنین است:

أغن عن المخلوق بالخالق / تغن عن الکاذب والصادق

واسترزق الرحمان من فضله / فلیس غیر الله من رازق

تاريخ دمشق، با تحقيق على شيرى، به صورت كامل به چاپ رسيده و تلخيصى از آن نيز كه به وسيله ابن منظور، مؤلّف لسان العرب، انجام شده، منتشر گرديده است.

چاپ ترجمه ریحانه رسول الله(ص)

زنده یاد علامه محمد باقر محمودی این بخش از تاریخ مدینه دمشق را تحقیق کرده که در چندین نوبت چاپ شده است از جمله چاپ مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه در سال ۱۴۱۴ق (چاپ دوم). پاورقی های مناسب (توضیح عبارات مشکل، معرفی راویان غیر مشهور، و ذکر شواهد از منابع اهل سنت برای مطالب ابن عساکر) از جمله اموری است که مصحح بدان پرداخته است. در پایان فهارس فنی (آیات قرآن، اعلام، قبائل و اقوام، اماکن و موضوعات) برای دست یابی آسان خواننده به مطالب کتاب آمده است.

استاد سید محمدرضا حسینی جلالی کتاب الحسين(ع) سماته و سيرته را از همین کتاب اخذ کرده و با حذف مکررات و با اسلوبی جدید برای خواننده امروزی تدوین کرده است.

منابع:

كتاب‏شناسى تاريخ عاشورا و عزادارى امام حسين(ع)، مجلۀ آینه پژوهش.

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی