الامام الباقر عليه السلام :المُؤَلَّفَةُ قُلوبُهُم قَومٌ وَحَّدُوا اللّهَ وخَلَعوا عِبادَةَ مَن يُعبَدُ مِن دونِ اللّهِ ، ولَم تَدخُلِ المَعرِفَةُ قُلوبَهُم أنَّ مُحَمَّدَاً رَسولُ اللّهِ ، وكانَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله يَتَأَلَّفُهُم ويُعَرِّفُهُم لِكَيما يَعرِفوا ، ويُعَلِّمُهُم .[۱]
امام باقر عليه السلام :تأليف قلوب شدهها، كسانى بودند كه خدا را يگانه مىشمردند و عبادت هر معبود ديگرى جز خدا را كنار نهاده بودند ؛ ولى شناخت [و عقيده به ]اين كه محمّد پيامبر خداست ، در دلهايشان راه نيافته بود ، و پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله با آنها اُلفت مىجست و به آنها آگاهى مىداد تا شناخت يابند و به آنها [آموزههاى دينى را ]مىآموخت .
اشارت قرآنی
اصطلاح «المؤلّفة قلوبهم» كه در متن عربى آمده است ، به آيه ۶۰ از سوره توبه اشاره دارد كه مستحقّان زكات را معيّن مىكند و يك دسته را كسانى قرار مىدهد كه براى جلب محبّت آنها و تأليف قلوبشان ، لازم است مالى در اختيارشان نهاده شود ، مانند آنچه در تقسيم غنائم جنگ حنين رخ داد.
إِنَّمَا اَلصَّدَقٰاتُ لِلْفُقَرٰاءِ وَ اَلْمَسٰاكِينِ وَ اَلْعٰامِلِينَ عَلَيْهٰا وَ اَلْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي اَلرِّقٰابِ وَ اَلْغٰارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اَللّٰهِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ .
زکاتها مخصوص فقرا و مساکین و کارکنانی است که برای (جمع آوری) آن زحمت می‌کشند، و کسانی که برای جلب محبّتشان اقدام می‌شود، و برای (آزادی) بردگان، و (ادای دین) بدهکاران، و در راه (تقویت آیین) خدا، و واماندگان در راه؛ این، یک فریضه (مهم) الهی است؛ و خداوند دانا و حکیم است!
[۱]الكافي : ج ۲ ص ۴۱۱ ح ۱ عن زرارة ، تهذيب الأحكام : ج ۴ ص ۵۰ ح ۱۲۹ عن العالم عليه السلام ، تفسير القمّي : ج ۱ ص ۲۹۹ عن الإمام الصادق عليه السلام كلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۶۲ ح ۲۱ .
