شيوه های مختلف استخاره در فرهنگ اسلامی

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده :

چکیده :

از مناسک رايج و پرکاربرد جامعۀ اسلامی، استخاره کردن است؛ رفتاری با شيوه های متنوع که پيشينه ای کهن در فرهنگ اسلامی دارد. عمدۀ شيوه های متنوع اين منسک ، مأثور و برخی نيز غيرمأثورند. به تبع، هريک نيز خاستگاهی دارند و خود نيز در طول زمان، دچار تحولات و تغييراتي شده اند. تنوع شيوه های استخاره و آداب همراه آن به قدری است که يافتن وجه جامعی ميان اين اشکال مختلف و بازشناسی ماهيت استخاره را بر پايۀ آن مؤلفه های مشترک دشوار می کند . از آن عرضه شده اند؛ رواياتی که  سو، عمدۀ شيوه های استخاره در قالب رواياتی منسوب به معصومين معمولاً با روش های کهن علوم حديث نمی توان آن ها را تاريخ گزاری کرد. بر اين پايه، بناست که مطالعۀ پيش رو با شناخت شيوه های مختلف منسک، ارزيابی شواهد بازمانده دربارۀ هر ش يوه و نمودن معيارهايی برای دسته بندی اين شيوه ها، به فرضيه ای برای تاريخ استخاره و تحول و تکامل آن در طول تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامی دست يابيم. بر پايۀ چنين فرضيه ای خواهيم توانست روايات پرشمار استخاره را تاريخ گزاری کنيم. به نظر می رسد اشکال مختلف استخاره در دوره اي طولانی از زمان، از ساده ترين شکل آن که دعايی ساده برای حاجت خواهی است، به رفتاري پيچيده، با کاربرد فناوری ها و ابزارهای گوناگون تبديل شده است.