الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد ـ منبع عاشوراپژوهی

بخشی از کتاب ارزشمند الارشاد، به زندگی امام حسین(ع) و تاریخ عاشورا اختصاص دارد.

منبع: دانشنامه امام حسین(ع)، ج ۱، ص ۷۰

ابو عبد اللّه محمّد بن محمّد بن نعمان بغدادی (۳۳۶ ـ ۴۱۳ ق) مشهور به شیخ مفید، از درخشان ترین چهره های شیعه از آغاز تاکنون است. او با استعداد خدادادی و توفیق در تلاش شبانه روزی و بهره گیری از حوزه شکوفای بغداد توانست به عنوان متکلّم، فقیه، محدّث و مورّخ، چهره نماید و زعامت علمی شیعه را عهده دار گردد و در کشاکش غُلو و تقصیر و کشمکش دو فرقه درگیر به هواداری از تشیع و تسنّن، بنیان گذار خطّ اعتدال در تشیع امامی گردد. شیخ مفید با آن که کثیر التألیف است و بیش از دویست کتاب کوچک و بزرگ دارد، امّا نوشته هایش از استواری ویژه ای برخوردارند و بسیاری از کتاب های او، از مآخذ اصلی دانش هایی چون: کلام و عقاید، فقه، حدیث، تاریخ و سیره است.

کتاب مهم و مشهور او، الإرشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، زندگی نامه همه امامان شیعه را در بر دارد. شیخ مفید، آن را در سال های پایانی عمرش و پس از حدود هفتاد سال علم آموزی، به نگارش در آورده است. شیخ مفید، با اتّکا به منابعی مانند مقتل های ابی مخنف و هشام کلبی و نیز تاریخ های طبری و مدائنی ـ که به آنها مستقیم یا غیر مستقیم، دسترس داشته ـ و نیز از طریق سلسله اسنادش به مورّخان و محدّثان پیش از خود، توانسته است تاریخ قابل استنادی را از زندگی امامان اهل بیت علیهم السلام فراهم آورد.

شیوه تلفیقی شیخ مفید رحمه الله در آوردن مجموع حوادث و اشاره اجمالی به اسناد گزارش ها، به همراه اعتبار و شهرت او موجب شد کتاب الإرشاد از همان اوان تألیف و نشر، مورد استقبال قرار گیرد و مرجع بسیاری از ارجاعات دانشوران گردد و حتّی منابع پس از او، از آن استفاده کنند. حدود یک هفتم از الإرشاد، به زندگانی امام حسین(ع) و نهضت عاشورا اختصاص یافته است. الإرشاد بارها چاپ، ترجمه و حتّی مختصر شده است.