معاني الأخبار
اين كتاب مجموعه رواياتى است كه از حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه معصومين عليهم السلام روايت شده و در شرح حدود پانصد اصطلاح از اصطلاحات قرآنى، روايى، عقيدتى، فقهى و ديگر معارف اسلامى است،
مولف
كتاب حاضر از شيخ صدوق، ابو جعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى( ۳۰۵- ۳۸۱ هجرى)، از چهرههاى برجسته فقها و روات شيعه در قرن چهارم هجرى است.
موضوع
اين كتاب مجموعه رواياتى است كه از حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه معصومين عليهم السلام روايت شده و در شرح حدود پانصد اصطلاح از اصطلاحات قرآنى، روايى، عقيدتى، فقهى و ديگر معارف اسلامى است، مانند:
معناى سبحان الله، معناى حروف مقطعه، معناى من كنت مولاه فعلي مولاه و معناى بيع الحصاة و...
اعتبار و ارزش
معاني الأخبار مانند ديگر كتابهاى شيخ صدوق، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار داشته و از معتبرترين اصول روايى شيعه به شمار مىآيد و روايات آن در بسيارى از مجموعههاى بزرگ روايى شيعه مانند:« كتب اربعه»،« بحار الأنوار» و« وسائل الشيعه» آمده و به آن استناد شده است.
اين كتاب براى شناخت معانى اصطلاحات قرآنى، روايى، عقيدتى، فقهى و ديگر معارف اسلامى كتابى بس ارزشمند و قابل توجه است كه با توجه به روايات اهل بيت رسول خدا، كه تنها راه شناخت معارف و احكام اسلامى مىباشد، نگاشته شده است.
انگيزه نگارش
شيخ صدوق، كه يكى از بزرگترين روات شيعه به شمار مىآيد، در تمام عمر خود همتى جز جمع آورى روايات اهل بيت عصمت و طهارت نداشت. وى با نگارش اين كتاب و كتابهاى فراوان ديگر در موضوعات مختلف خدمتى بزرگ در راه شناساندن معارف اصيل اسلام به جهانيان نموده است.
سخن بزرگان
علامه مجلسى در اين باره مىفرمايد:« كتابهاى شيخ صدوق در حدّ كتب اربعه مىباشند و نام آنها در اجازات روايى ما از مشايخ بزرگ شيعه موجود است و بسيارى از علما و فقهاى شيعه از آن روايت نقل كردهاند و به لطف خداوند نسخههاى قديمى و تصحيح شدهاى از آن در اختيار ما مىباشد.»
كلام شيخ آقا بزرگ
مرحوم آقا بزرگ تهرانى در الذريعه مىفرمايد:« كتاب معانى الأخبار نوشته شيخ صدوق، درگذشته به سال ۳۸۱ هجرى مىباشد. وى در اين كتاب رواياتى كه در تفسير معانى حروف و الفاظ آمده را جمع آورى نموده است. او اين كتاب را در سال ۳۳۱ هجرى نگاشته است. مولى عبد النبى طسوجى نيز شرحى بر اين كتاب نوشته است...»
تعداد احاديث كتاب
اين كتاب شامل ۸۰۹ حديث است كه در ضمن ۴۱۹ باب آمده است.
عناوين ابواب
از جمله موضوعات كتاب مىتوان به:
معناى بسم الله الرحمن الرحيم، معناى لوح و قلم، معناى ازدواج نور با نور، معناى جوانمردى و مردانگى، معناى وحدت و تفرقه و معناى سنت و بدعت، معناى سخن حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم كه مىفرمايد:« اختلاف امت من رحمت است»، معناى همسايه و حد همسايگى، معناى غيبت و بهتان و... اشاره كرد.
نسخه هاى كتاب
۱- نسخه اى در كتابخانه آستان قدس رضوى در مشهد مقدس. اين نسخه به خط شيخ حر عاملى مىباشد.
۲- نسخه اى در كتابخانه علامه طباطبايى.
اين نسخه را محمد بن محمد محسن بن مرتضى مشهور به علم الهدى در تاريخ ۱۰۷۳ هجرى تصحيح و مقابله نموده است.
۳- نسخه اى در كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى.
